Kamp C blikt vooruit naar de toekomst van de bouwsector

Een centrum voor duurzame bouw, is dat eigenlijk nog nodig? Ik zie in de bouw momenteel niets anders meer dan bijna-energieneutrale (BEN) woningen, daken vol zonnepanelen of informatie over warmtepompen…
Rob Cornelissen: “Het klopt dat de bouw in de laatste jaren al heel wat duurzame technologieën omarmd heeft. Toen Kamp C twintig jaar geleden startte, zetten we vooral in op de promotie van zonnepanelen, zonneboilers en voldoende isolatie. Jarenlang zijn scholieren en studenten bouw in onze workshops kennis komen maken met die technieken en hebben we tal van particuliere bouwers en lokale overheden geadviseerd. Dat werk levert nu zijn vruchten af. Maar de impact van de bouw op onze omgeving is nog altijd gigantisch, zelfs met de best geïsoleerde woning die volledig hernieuwbaar van warmte en elektriciteit voorzien wordt. Dat komt door de impact van onze traditionele bouwmaterialen. Het gebruik van cement is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor acht procent van onze CO₂-uitstoot. Die impact is maar liefst vier keer groter dan van de ganse luchtvaartsector. En daarbij komt dat bakstenen die met cement verlijmd zijn, ook nooit meer zullen kunnen hergebruikt worden. Cement is sterker dan baksteen waardoor ‘stenen kuisen’ om ze te hergebruiken, zoals ik vroeger als jobstudent wel eens deed, niet meer kan met woningen die sinds de jaren ’60 gebouwd zijn.”

Moeten we dan af van de baksteen als we duurzaam willen bouwen?
Rob: “Er zijn heel wat duurzame alternatieven mogelijk, maar we hoeven niet per se helemaal af van de baksteen. We zullen wel op zoek moeten naar andere technieken om er een muur mee te bouwen zodat ze nog kunnen hergebruikt worden als het gebouw ooit wordt afgebroken. Op ons terrein hebben we een oude Kempische schuur van 1741 uit Koningshooikt heropgebouwd. Je kan er zien hoe je met simpele verbindingstechnieken stevige constructies kan bouwen die later ook gemakkelijk te demonteren en herop te bouwen zijn. En hoe lokale landbouwmaterialen, zoals klei en stro, prima te gebruiken zijn in de bouw. Die schuur van de 18de eeuw was al biobased en circulair, al wist toen waarschijnlijk geen enkele boer of bouwvakker wat dat betekende. Wat jarenlang vanzelfsprekend was, zijn we verleerd. Door de kennis van toen terug te combineren met de hedendaagse stand van de technologie kunnen we de bouw enorm verduurzamen zonder in te boeten op kwaliteit , comfort of luxe.”

Wat kan onze landbouw in de toekomst dan betekenen voor de bouw?
Rob: “Onze tentoonstelling The Exploded View Beyond Building is een huis op ware grootte waar meer dan 100 biobased bouwtoepassingen worden getoond. Tegels uit maiskolven, vloeren uit paddestoelen of wanden uit kalkhennep. Dat zijn allemaal nieuwe bouwmaterialen waarbij onze lokale landbouw een rol kan spelen. Tot de Tweede Wereldoorlog stonden de Kempische velden vol hennep, maar de teelt is in ongebruik geraakt door de opkomst van goedkope synthetische vezels. Toch kan hennep volgens ons niet enkel een mooie toekomst hebben als vezelmateriaal voor kledij, maar ook in de bouw. Hennep-isolatie of kalkhennep-specie zijn waardevolle toepassingen waarbij onze landbouwers met een rendabele zijteelt kunnen bijdragen aan een verduurzaming van de bouw. Daarom experimenteren we momenteel met verschillende toepassingen van hennep. We denken eraan om een demo-woning te printen waarbij we hennep-specie zullen gebruiken in plaats van beton. Om de landbouw nu al mee te betrekken en om hen de mogelijkheden te tonen, hebben we alvast een eigen hennep-veld aangelegd op ons terrein. Zo tonen we dat deze teelt hier mogelijk is en kunnen we al in dit vroege stadium met de landbouwsector in gesprek gaan.”

Wanneer denk je dat we deze biobased-materialen ook echt op de werf in onze straat gaan zien? Is dat niet allemaal verre toekomstmuziek?
Valerie Van Nijnatten: “Neen, dat is het zeker niet. De expo hier is een goed voorbeeld. Die is ontwikkeld door het creatief bureau Biobased Creations uit Nederland en laat ons kennismaken met circulaire en biogebaseerde bouwmethoden die nu al beschikbaar zijn. Het toont ook aan dat biobased en design hand in hand kunnen gaan. Veel van deze duurzame oplossingen zijn ook echt mooi. Vaak geven ze de designer zelfs ontwerpmogelijkheden die met klassieke materialen niet kunnen. Met een QR-code kan wie dat wenst onmiddellijk contact leggen met de producent van deze nieuwe materialen en ermee aan de slag gaan. Tegelijk proberen we ook de professionals en de studenten bouw in contact te brengen met deze nieuwe materialen en technieken. Zo kunnen leerlingen van 10 to 14 jaar vanaf oktober een workshop volgen om in een hybride leeromgeving zelf een modulaire testwoning in elkaar te zetten. We tonen hen met deze tentoonstelling wat nu al mogelijk is. Zo zorgen we dat ook de bouwers en architecten van de toekomst mee zijn in het verhaal van duurzaamheid.”

En de bouwbedrijven? Zijn die al klaar voor de omslag?
Valerie: “We zien de bouwsector al jaren vooruitgang maken op het vlak van duurzaamheid. Maar ons werk is zeker nog niet af. Waar we in het begin van Kamp C vooral ingezet hebben op het ondersteunen van bouwheren die duurzaam wilden bouwen, zetten we nu vooral in op het ondersteunen van de professionals in de bouw en lokale besturen. Daarbij willen we het bedrijvencentrum op onze site verder uitbouwen. Momenteel hebben al verschillende architectenbureaus en bouwbedrijven hun kantoren in de gebouwen van Kamp C. Zo zitten ze niet alleen in een duurzaam gebouw dat aantoont dat de technieken werken. We bouwen zo ook een ecosysteem van duurzame bouwprofessionals uit. Momenteel werken er al 90 mensen op de site. Dat moet de volgende jaren groeien tot 200 mensen die op onze site aan de slag zijn rond duurzaam bouwen.”