Tom De Ridder op muzikale ontdekkingsreis met 78-toerenplaten

Dj’s die niet digitaal werken maar trouw blijven aan de gekende vinylplaten op 33 en 45 toeren, met de bijhorende krakjes, zie je meer en meer. Het is voor velen echter en authentieker. Maar dj’s die enkel en alleen muziek spelen met 78-toerenplaten worden echt zeldzaam. Tom De Ridder hoort tot die laatste categorie, hoewel hij ook over een bijzonder grote collectie vinylplaten beschikt. Een uit de hand gelopen hobby, noemt hij het zelf.

Wat een collectie aan vinylplaten, Tom. Dit lijkt me bijna een levenswerk te zijn.
Tom De Ridder: “Goh, dat valt wel mee. Maar het klopt wel dat dit initieel niet de bedoeling was. Ik ga graag op reis, op muzikale ontdekkingstocht. En zo kom ik nog geregeld bij nieuwe zaken uit die ik wel als een leuke aanvulling zie van mijn collectie. Ik zeg trouwens ook altijd collectie, niet verzameling. Hoewel het zo niet lijkt, ben ik geen verzamelaar. Ik hoef niet per se alles te hebben van een bepaalde artiest of genre. De vinylplaten is eigenlijk één bont gezelschap waarin je zeer veel verschillende genres gaat terugvinden. De klassiekers uiteraard, maar ook zeer bijzondere genres. Ik heb mijn collectie trouwens recent nog aangevuld met heel wat metalplaten. Dat is het genre waar mijn kinderen graag in vertoeven en als muzikant ook mee bezig zijn. Wat oorspronkelijk klonk als een hoop herrie verdient nu ook zeker een plaatsje op mijn muzikale reis.”

Zelf ben ik ook opgegroeid met singles en elpees. Maar 78-toerenplaten heb ik volgens mij nog nooit gezien.
“Wat je nu ziet zijn inderdaad enkel de vinylplaten op 33 en 45 toeren. Mijn collectie aan 78-toerenplaten vind je hier veilig opgeborgen in de kasten. En daar is een goede reden voor. Zo zijn dat geen vinylplaten maar platen gemaakt van schellak. Dat is een soort materiaal dat gemaakt wordt van de uitwerpselen van bepaalde luizen. Verder weet ik daar niet zoveel over maar het is erg breekbaar. Dus ze vragen enige voorzichtigheid. De 78-toeren­platen die ik koop worden gewassen en in een nieuwe hoes gestoken die ik dan label. De hoezen van toen waren gewoon algemene hoezen met het logo van de platenmaatschappij. Geen naam van de uitvoerder of titel van het lied. Omdat ze zo fragiel zijn, gebruik ik bijvoorbeeld telkens een nieuwe naald wanneer ik ze beluister op de slingergrammofoon. Anders draai je die platen letterlijk grijs. Vandaar dus ook de uitdrukking.”

Vanwaar deze fascinatie voor muziek uit die tijd?
“Ik heb uiteraard altijd een grote interesse gehad in muziek. Dat waren in het begin vooral invloeden vanuit de scouts, maar ook van mijn broer. Met de overgang van vinyl naar cd deden vele mensen hun collectie singles en elpees weg. Daar is toen de ontdekkingstocht pas echt begonnen. Ik schuimde echt de ene rommelmarkt na de andere af. Op zoek naar nieuwe dingen. Op een dag haalde ik op de zolder van mijn ouders hun collectie 78-toerenplaten vanonder het stof, samen met een oude grammofoon. Dat triggerde me toen enorm. Vooral omdat ik merkte dat mijn vader die muziek nog herkende en het meteen herinneringen naar boven bracht. Ik zag ook dat hij er vrolijk van werd. In het dagdagelijkse leven ben ik zorgverlener en daardoor merkte ik dat die muziek voor de ouderen nog echt iets betekent. En voilà, het begin was gemaakt.”

Ik zag op je website nog een filmpje van het programma Man Bijt Hond waarin je ouderen in een rust- en verzorgingstehuis blij maakt met je muziek.
“Klopt. Dat was zo leuk om te doen. Laat ons eerlijk zijn, het is geen muziek die je nog op de radio hoort. Maar die senioren hebben vaak nog erg levendige herinneringen aan die tijd. We spreken dan van begin jaren ’20 tot eind jaren ’50. De naam van Duke Ellington zegt je misschien niet veel. Maar ook veel bekende namen zoals Louis Armstrong, Hank Williams, Bing Crosby en Edith Piaf. Maar ook dichter bij huis hadden we Bobbejaan Schoepen, Henk De Bruin, La Esterella en Willy Derby bijvoorbeeld. Later heb ik in samenwerking met Stad Turnhout twee projecten gedaan rond muziek in een rust- en verzorgingstehuis. In 2014 en 2019. Ik ging dan met deze muziek en de grammofoon langs bij die mensen. Sommigen begonnen echt heel hun jeugd terug te vertellen. Anderen zeiden niets maar genoten oprecht. Het was prachtig om te doen, en ik zou heel graag de tijd vrijmaken om nog eens een dergelijk project te maken.”

Bereik je ook nog een jonger publiek met deze muziek?
“Zeker wel. Het viel me trouwens op dat op één van de laatste happenings die ik deed er opvallend meer jongeren aanwezig waren. Dat doet me plezier. Maar ook als DJ De Gebroeder op 78 toeren treed ik best vaak op, enkel en alleen uiteraard met muziek tot eind jaren ‘50.”

Wacht even. DJ De Gebroeder? Vanwaar die naam?
“Ha. Het begon toen ik, samen met mijn broer, meewerkte aan een theatervoorstelling. We maakten hiervoor de soundtrack onder de naam De Gebroeders. Ondertussen doe ik dit al 15 jaar. Als dj wou ik graag onze naam behouden en heb ik hem enigszins aangepast naar De Gebroeder op 78 toeren.”

Goed gevonden.
“Ik kan begrijpen dat ik niet de beste muziek bij heb om een groot en modern trouwfeest in 2025 te vullen. Maar ik treed toch al vele jaren op, bijvoorbeeld bij Barzoen hier in Turnhout, waar we tijdens de zomer best lange sets spelen. Ik merk trouwens dat mensen ook wel geïntrigeerd blijven door die 78-toerenplaten. Het worden uiteraard ook meer en meer unieke exemplaren. Want sinds begin jaren ’60 worden er geen 78-toerenplaten meer gemaakt. Het blijft ook een unieke setting hé. Bovendien, en dat is misschien wel het belangrijkste, het is en blijft vaak warme, pakkende muziek. En om eerlijk te zijn, het blijft mij ook nog altijd verbazen. Je legt zo’n schellakplaat van 1940 op een grammofoon, en via een kleine naald hoor je plots een groot orkest spelen. Ja, ik hoop dat ik dit nog heel lang mag blijven doen.” (lacht)

Ik zag dat je hiernaast ook actief bent in de theaterwereld.
“Met de vzw Bloedgroep K maakten we inderdaad enkele theatervoorstellingen, maar dat ligt ondertussen al enkele jaren achter ons. Door veel samen te werken, krijg je trouwens weer nieuwe invloeden, nieuwe verhalen. Niets zo plezant om dan zelf ook weer bij te leren en nieuwe zaken te ontdekken. Als ik dan wat in die onderwereld, alles wat onder de populaire genres zit, kan gaan grasduinen, dan word ik daar erg gelukkig van.”

Wat ik me nu even afvraag. Als je op een avond zelf eens een muziekje wil opleggen uit je enorme collectie, waar kom je dan uit?
“Dat kan echt alle kanten uit. Dat is het moment dat beslist. Maar weet je waar ik enorm van kan genieten? ’s Avonds het juiste muziekje opzetten en dan het licht dimmen en rustig in mijn zeteltje zitten en luisteren. Dat kan ik iedereen aanraden. Die muziek komt dan nog eens zo hard binnen. Echt kippenvel.”

Ga ik zeker eens doen. Ben je in je zoektocht op rommelmarkten al bij een erg bijzonder verhaal uitgekomen?
“Eén verhaal wil ik je zeker vertellen. Ik vond een plaat, zonder muziek, maar waar een jongeman zijn brieven aan zijn vriendin voorlas. Echt fascinerend. Je voelt aan het woordgebruik dat het vrij oud is. Je komt echt in een teletijdmachine terecht. Ik ben trouwens op zoek gegaan naar familieleden. Maar het lijkt dat zijn liefde helaas nooit is beantwoord. Maar wel een mooi verhaal vond ik. Ik heb trouwens nog een leuk weetje.”

Vertel!
“Er al ooit bij stilgestaan dat 33 plus 45 gelijk is aan 78?”

MEER INFO
www.degebroederop78toeren.tumblr.com. Je kan Tom de komende maanden ook meermaals aan het werk zien en horen als huis-dj op Zomerzoenen van café Barzoen in Turnhout. Alle data: www.barzoen.cafe.

Foto’s: Mon Joosten en Red Star Line Museum