Het Gehucht - De mysteries van Schoonbroek

Journaliste Suzanne trekt naar een Kempens gehucht en laat zich gidsen door een bekende inwoner. Want in een kleine gemeenschap ontstaan er soms grootse dingen. Deze maand: Retie-Schoonbroek.

Leo Wens: “In het begin van de 19de eeuw hoorde Schoonbroek bij Retie. De paters van Tongerlo bezaten hier enkele boerderijen en zwaaiden in beide parochies de plak. Rond 1830 werd Schoonbroek administratief bij Oud-Turnhout gevoegd maar in de kerk was het wel de pastoor van Retie die de dienst bleef uitmaken. Met de fusies van 1976 gingen we definitief naar Retie. De E34 zorgde voor een duidelijke geografische afbakening. Hoewel, dat is niet helemaal correct want eigenlijk is de rivier de Wamp de natuurlijke grens.” In de jaren zestig telde het gehucht zo’n 800 zielen. Met de diverse verkavelingen is dat aantal intussen bijna verdubbeld. Dat maakt dat hier veel jonge mensen wonen en het moet gezegd: tussen de Schoonbroekenaren zit talent. Leo: “Onze vrouwenvoetbalploeg doet het bijzonder goed en in de ruitersport mogen we fier zijn op Joris Van Springel die enkele keren deelnam aan de Olympische Spelen. Bijna alle jongeren zijn lid van de Chiro of KLJ en dan is er nog ‘Schoon- broek Leeft’. Een stel oud-chiroleiders blies in de jaren negentig de kermis nieuw leven in met activiteiten waarvan je geen idee hebt hoe ze het verzinnen.”

MEESTER JONCKERS IS TERUG!

Uiteraard kende ook Schoonbroek bewogen oorlogsjaren. Leo vertelt haarfijn wat hij toen als knaap van acht zag gebeuren. Over soldaten die hij door het koren zag lopen, hoe hij met Arendonkenaars die op de vlucht waren in de kelder van de boerderij moest schuilen, terwijl zijn zus door de Duitsers als levend schild werd gebruikt om de kamers te controleren. Leo: “We zagen tijdens de Slag bij Geel in september 1944 een vliegtuig op weg naar Arnhem neerstorten in Kortijnen en op het kruispunt met het Zwaneven ben ik ooit tegengehouden door een Duitse soldaat die daar het verkeer regelde. Ik ging toen al naar school bij de Jezuïeten in Turnhout, dikwijls met een halve kilo boter in mijn boekentas.” Maar wat Leo het meest is bijgebleven, is het lot van Meester Jonckers. Leo: “Onze meester moest onder de wapens en werd krijgsgevangen genomen. Intussen stond zijn echtgenote voor de klas, elke dag in angst over wat haar man kon overkomen. Op 21 februari 1942 klopte Fien van de Meulder op de deur. Huilend kwam juffrouw Donckers weer binnen en vroeg ons om naar huis te gaan en om half vier naar de tramhalte te komen. Fien had bericht gekregen uit Brussel dat Meester Jonckers was vrijgelaten en met de tram naar huis kwam. Met de hele klas hebben we onze meester toen verwelkomd.”

EEN EEUWENOUD RETABEL

De parochiekerk Sint-Job is sinds kort in restauratiemodus die nog minstens een jaar zal duren. Ook het beroemde Sint-Job retabel zal dan een tijd niet te bezichtigen zijn. Leo: “De analyse van het hout bewijst dat het gekapt is in de Baltische Staten in het begin van de 16de eeuw. Tot op heden is er geen sluitend bewijs hoe het retabel in Schoonbroek is terechtgekomen. Sommige bronnen verwijzen naar de paters van Corsendonk, andere zeggen dat het uit het seminarie van ‘s Hertogenbosch komt om het te vrijwaren van de Beeldenstorm. Of waren het de rijke wol- en tijkwevers uit Arendonk die het kunstwerk in een Antwerps atelier bestelden? Wat ik wel zeker weet, is dat het tijdens de oorlog verborgen is geweest in de toren van de kerk. Sinds het Sint-Job retabel internationale weerklank kreeg tijdens een tentoonstelling van Antwerpen ’93 in de O.L.-Vrouwekathedraal, zijn we pas goed gaan beseffen hoe waardevol het wel is. Maar het verhaal van Job zorgde ook voor controverse. Toen we in de jaren negentig onze processie nieuw leven wilden inblazen en de schooljeugd vroegen om het verhaal van het retabel uit te beelden, liep het mis. Boeven, rovers en brandstichters bevolkten de processie en dat schoot bij heel wat parochianen in het verkeerde keelgat. De processie is nadien nooit meer uitgegaan.”

MET EIEREN NAAR DE GORIËNBERG

Een traditie die de tijd wel overleefde, is het Go- riënzingen op 12 maart. Die dag is er enkel in de ochtend les en in de namiddag mogen alle kinderen de straat op om te gaan zingen. Ook Leo trok met zijn kameraadjes langs de huizen. Leo: “Als het Goriënlied uitgezongen was, kregen we van de bewoners eieren. Vooral boer Wens sloegen we nooit over. Hij had een kippenkwekerij en zag niet op een ei meer of minder. Nadien trokken we naar de Goriënberg om te ravotten.” De traditie van het zingen langs de huizen bestaat niet meer maar de kinderen trekken nog elke 12de maart in stoet naar de Goriënberg. Leo: “In de jaren vijftig is de berg afgegraven maar de gemeente heeft de omgeving als natuurplek hersteld. Ik kan nog precies zeggen waar de Goriënberg-berg vroeger was.”

MEER INFO
www.schoonbroekleeft.be