Via kunst bewustzijn creëren rond kwetsbare ecosystemen

Picaflores betekent in het Spaans ‘kolibries’. In Peru ziet men de kolibrie als een soort boodschapper van wijsheid. “Het is zo’n klein vogeltje, maar brengt wel wijsheid over met zijn snavel, en vervult zo toch een belangrijke functie. Net zoals een kleine organisatie ook een belangrijke functie kan vervullen en dus het werk kan doen van een kolibrie”, klinkt het bij Jan Paul Buijs van Picaflores.

Wat houdt het werk dat jullie doen precies in?
Jan Paul Buijs: “Door middel van kunst willen wij bijdragen aan een duurzame wereld en bewustzijn creëren over kwetsbare ecosystemen in de wereld, zoals de Amazone en de Cerrado. We werken aan projecten en ondersteunen de lokale inheemse bevolking, die vaak een belangrijke rol speelt bij de bescherming van die ecosystemen. Bij één van onze eerste exposities hebben we Nemonte Nenquimo aan bod gelaten. Zij is de leidster van de Waorani stam in Ecuador, een vrij bekende en bijzondere stam, en zij heeft zelfs op de cover van Time Magazine gestaan. We realiseerden ook een project bij de Nukiní stam in het nationaal park Sierra del Divisor op de grens van Peru en Brazilië. Daarbij ontvingen we steun van Wereld Missie Hulp via de Abdij van Averbode, de gemeente Westerlo en het waterbedrijf Pidpa. Regelmatig stierven er kinderen van de stam door het vervuilde drinkwater. Samen met hen verbeterden we die drinkwaterinfrastructuur. Binnen een maand was dat gerealiseerd, vooral door de enthousiaste co-creatie met de stamleden. Dat is ongekend in Brazilië. Normaal duurt zoiets twee jaar. Verder hebben we in Pucallpa mee een hybride gezondheidscentrum opgericht waar de kennis van medicinale planten van de Shipibo-Conibo stam gecombineerd wordt met moderne medische kennis. Die kennis raakt met de tijd meer en meer verloren, maar wordt nu dus doorgegeven aan de jongere generaties. In het gemeentehuis van Westerlo is onlangs de tentoonstelling Arte Medical voorgesteld. Dat was een groepstentoonstelling met 23 schilders uit het regenwoud van Peru en er is daarbij ook het gelijknamige boekje Arte Medical uitgegeven, waarin vijf mannelijke en vijf vrouwelijke schilders van de Neo-Amazonestijl worden gepresenteerd met hun werk en visie op de wereld.”

Wanneer en hoe is Picaflores juist ontstaan?
“Picaflores werd opgericht in 2018, maar onze eerste tentoonstelling was pas begin 2019. Mijn vrouw en ik zijn altijd al geïnteresseerd geweest in zuiderse landen en hebben veel gereisd. Ik ben zelf ook veel betrokken geweest bij natuurorganisaties. Allebei zaten we in het bestuur van Natuurpunt. Dus die link met de natuur is er altijd geweest, net als de link met de inheemse bevolkingen als natuurlijke beschermers van die natuur. We kwamen al regelmatig in Peru en hadden er de schilders leren kennen. Ze komen allemaal van dezelfde school in Peru, die ooit is opgericht door voormalig sjamaan Pablo Amaringo. Ook al was hij toen geen sjamaan meer, toch wist hij enorm veel over de stammen en de volksverhalen van al die verschillende stammen. Antropologen waren daar uiteraard heel erg in geïnteresseerd, zoals Luis Eduardo Luna bijvoorbeeld. Hij hielp mee de school op te richten. Samen leerden ze de leerlingen schilderen, maar ook allerlei praktische zaken als Engels, natuurkunde en wiskunde. ‘Bien vivir’, het goed leven voor de medemens en de natuur, was een belangrijke waarde die ze meekregen. Duizenden kinderen leidden ze op, waarvoor ze uiteindelijk ook een United Nations Award ontvingen. De kunst die die leerlingen maakten, werd wereldwijd geëxposeerd. Toen wij hen leerden kennen, was Amaringo al lang overleden. Maar we kochten 15 schilderijen om in België te exposeren en zo de schilders te ondersteunen. Dat was een groot succes. Na een week waren er al 10 schilderijen verkocht. Het sprak mensen meteen aan.”

Waarom blijven jullie ervoor kiezen mensen bewust te maken van kwetsbare ecosystemen via kunst?
“Er groeit nu een hele angstgeneratie op die bang is voor de klimaatverandering, maar angst verlamt. Angst haalt mensen uit hun creatie. Wat wij doen, is bewustzijn creëren via die creatie en bewustmaken via de schoonheid van kunst. Het is mooi om te zien hoe enthousiast er op onze exposities gereageerd wordt. Zo was er bijvoorbeeld ook een jongen uit het middelbaar die zijn spaarpot geleegd had om een schilderij te kunnen kopen. Dat geeft ons energie om door te zetten.”

Welke mensen schuilen er achter jullie organisatie?
“Wij bestaan uit vier vaste mensen en een wisselend aantal dat rond projecten en exposities helpt. We werken met hele lage overheadkosten en kiezen er bewust voor om als vrijwilliger te werken. Wij investeren zo een deel van onszelf in deze organisatie omdat we erin geloven. Er moet wel een zekere passie in je zitten om dit te kunnen doen. Onze vrijwilligers zijn onbaatzuchtig, en dat is zo mooi. Verder werken we in projecten telkens samen met inwoners uit de landen zelf. Die samenwerkingsverbanden zijn enorm belangrijk, ook voor de continuïteit als een project is afgerond. We kunnen dus rekenen op een heel netwerk van mensen dat ons ondersteunt.”