Rik Raats zingt Kempense liedjes in de Verenigde Staten

We treffen Rik Raats in het Texaanse Bandera, de Cowboy Capital of the World. In het achterzaaltje van een gemeenschapscomplex waar zo’n driehonderd toeschouwers later die middag zullen luisteren naar zijn interpretatie van een handvol Vlaamse klassiekers. Raats stemt alvast zijn gitaar. “Optreden in de Verenigde Staten is zo’n beetje een tweede beroep geworden”, vertelt hij. “Ik zing op bruiloften, personeelsfeestjes en babyshowers, noem maar op.”

Laten we beginnen bij het begin: hoe komt een Kempenaar in Amerika terecht?
Rik Raats: “Dat is een lang verhaal. Ik ben onderwijzer van opleiding, maar ben nadien al snel in de wereld van de marketing terechtgekomen. In 1998 won ik in de VS een award voor een van mijn Europese reclamecampagnes. Op die manier ben ik voor het eerst in contact gekomen met de Amerikaanse markt. In 2017 ben ik definitief naar Californië verhuisd.”

Dat verklaart alvast de link met de States, maar hoe leg je dat zingen uit?
“Ik heb altijd al gezongen, mijn hele leven lang. Ik schrijf liedjes voor mensen en speel melodietjes op andere plaatsen dan waar ze werden geschreven. Een Vlaams liedje in de VS, bijvoorbeeld. Tegelijk heb ik ook veel gelegenheidsnummers geschreven voor verjaardagen of jubilea, of deuntjes die onderdeel zijn geworden van een commercial. Ik heb nooit wat anders gedaan. Muziek is een belangrijk bindmiddel. Het geeft de mogelijkheid om mensen vrolijk te maken. Dat is ook de aanleiding geweest voor mijn eerste concert in Amerika. Op een dag moet ik op het juiste moment op de juiste plaats zijn geweest, want plots begonnen ze daar mijn stijl te waarderen. Ik treed doorgaans op in brouwerijen, onder de naam ‘Rik & Friends’. Die muzikale vrienden zijn erg uiteenlopend: van de vrouw van de lokale sheriff tot de kapster uit de buurt. Het is wat ik het liefste doe: mensen doen zingen.”

Welk liedjes hebben de doorslag gegeven, denk je?
“Mijn allereerste liedje op Amerikaanse bodem was ‘King of the Road’ van Roger Miller. De Amerikanen die me hadden uitgenodigd voor een diner waren er compleet weg van. Die klassieker was de start van mijn zangcarrière in de States.”

Intussen ben je een fervent promotor geworden van het Vlaamse repertoire. Welke nummers staan op jouw vaste setlist?
“‘Ik ben zo eenzaam zonder jou’ en ‘Ik mis je zo’ van Will Tura, om met twee absolute toppers te beginnen. Ook Bobbejaan Schoepens ‘Lichtjes van de Schelde’ mag niet ontbreken, net als een aantal liedjes van Johan Verminnen. Het zijn er eigenlijk te veel om op te noemen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de liedjes die ik nog in mijn schuif heb liggen. Al kan er maar één mijn echte favoriet zijn: Wannes Van de Velde. Zijn ‘Ik wil deze nacht in de straten verdwalen’ staat als een huis naast alle andere, zelfs internationale drinkliederen. Die melodie is van een onwaarschijnlijke degelijkheid. Om dronken mannen nog enigszins tot meezingen te kunnen bewegen, moet je een sterk nummer hebben.”

Amerikanen hebben er toch het raden naar waarover die liedjes gaan?
“De meeste nummers heb ik bewerkt naar het Amerikaans Engels en bij uitzondering ook het Brits omwille van de afstand dat het creëert. Will Tura’s ‘Ik ben zo eenzaam zonder jou’ is ‘Lonely without you’ geworden. ‘Lichtjes van de Schelde’ werd ‘Lights on the Scheldt River’. ‘Pieter Breughel in Brussel’ van Wannes Van de Velde zing ik in de originele, Antwerpse versie en laat ik zachtjes overvloeien in een nummer van Dolly Parton. Amerikanen worden daar gek van, al hebben ze geen idee waarover het gaat. Ze vinden het allemaal rare klanken, maar net daarom boeit het hen. Vergeet niet: ik ben en blijf daar een vreemde eend in de bijt, een mal figuur. Maar ongeacht hun leeftijd, willen Amerikanen vooral geëntertaind worden. Onze Vlaamse liedjes doen dat, zonder uitzondering. Dat ze gezongen worden door een doodgewone Belg, een simpele Europeaan, dat vinden ze over de Grote Plas razend interessant.”

Dat zijn nummers zo warm onthaald worden in de VS: Will Tura moest het weten.
“Soms heb ik veel goesting om het hem — en samen met hem al die andere artiesten van wie ik nummers heb vertaald — te laten weten. Bepaalde Vlaamse liedjes verdienen het nu eenmaal om internationaal gelanceerd te worden. Het feit dat ik ze kan zingen in bars waar soms stevig wordt gedronken, zonder dat iemand bij wijze van protest een bierflesje naar mijn hoofd keilt, dat zegt één en ander. (lacht) Het Vlaamse repertoire is nooit het exportproduct geworden dat het zou moeten zijn. Iemand zou een deel ervan moeten aanbieden bij bekende buitenlandse artiesten. Ik heb ooit de kans gekregen om het Paul Michiels persoonlijk te zeggen: dat hij van ‘The way to your heart’ alsnog een Spaanse versie zou moeten maken. Lang geleden heb ik dat exportidee ook bij Sabam gedropt. Niet veel later werd ik plots geconfronteerd met Vlaamse liedjes die in het Engels werden uitgebracht. Toeval? Misschien niet.”

Vlaamse liedjes komen nu en dan met een leuke anekdote. Verwijs je daar in jouw bindteksten wel eens naar?
“Absoluut. ‘Lonely without you’ wordt meestal voorafgegaan door het verhaal over die ene Vlaamse vrouw, die haar partner ten huwelijk vroeg tijdens een optreden van Will Tura. Op een avond vertel ik dat en wat gebeurt er? Een man staat recht en vraagt zijn vriendin of zij met hem wil trouwen. Intussen is dat koppel al zeven jaar samen. Of hoe een Vlaams liedje kan bijdragen aan het geluk van een Amerikaans koppel.”

‘Geef een Amerikaan een liedje en hij sluit jou in zijn hart’, zei ex-president Bill Clinton ooit, zelf ook een begenadigd muzikant. In welke mate klopt dat?
“Dat is niet overdreven. Op een dag speelde ik op de ranch van William Shatner, aka Captain James T. Kirk uit het vroegere Star Trek. Het concert vond plaats in een schuur, voor een publiek van zo’n driehonderd toeschouwers. Zij hadden er geen idee van wie ik was. Niet veel later, tijdens de pandemie, kreeg ik plots een telefoontje van iemand uit de buurt, die het concert had bijgewoond en zich zorgen maakte over mij. ‘Door covid kan je nu tijdelijk niet meer optreden. Zullen we wat voedsel brengen?’ Die man was bezorgd en dacht dat ik aan het sterven was van de honger. Zo zijn ze dan weer wel, die Amerikanen.”

Is het dat wie jij voor hen bent geworden: Rik, de zanger uit Vlaanderen?
“Ik heb het altijd vreemd gevonden om mezelf voor te stellen als zanger. Als ik op die manier onthaald zou worden in een gemeenschap, zou dat mogelijk een minder positieve invloed hebben op mijn geloofwaardigheid als marketeer. Ze zien mij daar dus ‘ook als zanger’, niet als zanger per se.”

Wat als jou morgen een platencontract wordt aangeboden?
“Ik speel liever live. Of ik ambities heb? Toch wel, al zijn dat ambities met een kleine a. Kijk, ik treed op in bars of op sociale gelegenheden, telkens voor een publiek van zelden meer dan vijfhonderd mensen. Ik maak van een zaal graag een familiefeest en dat vereist kleinere groepen. Dat wordt volgens mij trouwens ooit nog een nieuwe trend: zangers als Paul McCartney die communitycenters verkiezen boven grote stadia.”

De kaap van zestig lentes lonkt. Hoe lang wil je nog doorgaan met optreden?
“Liedjes vertolken houdt een mens jong. Zelfs wanneer een hoogbejaarde zingt, zie je de jongen of het meisje in de mens, als je naar het publiek kijkt. Als het van mij afhangt, blijf ik dit doen zolang het me fysiek lukt. Tot ik erbij neerval, als het moet.”

MEER INFO:
Deze reportage kwam tot stand met de medewerking van Sunny Cars. Meer info op www.sunnycars.be.

Foto’s: Danielle Haemhouts