Patrick Van Gompel houdt Nederlanders met nieuw boek een spiegel voor

Het regent in Turnhout wanneer Patrick en ik afspreken voor het interview. Zijn leren schoenen in mooi rood-wit-blauw, op maat gemaakt door zijn jeugdvriend Luk Van Gils, trekken mijn aandacht. Ze zetten meteen het thema van het interview in de verf. Nederland en de Nederlanders. En laat toevallig regen en water nu ook nog eens de rode draad doorheen het interview zijn. Net als Luther en Calvijn. Over de koopman en de dominee.

Patrick, je houdt met je boek de Nederlanders een spiegel voor. Als Belg dan nog. Zijn ze tevreden met wat ze zien? Wat is je vooral opgevallen?
Patrick Van Gompel: “De Nederlanders kennende, weet ik zeker dat ze tevreden zijn. (lacht) Ik heb een heel divers publiek geïnterviewd, met heel verschillende antwoorden en indrukken. Maar er zit zeker wel een rode draad in. Dat de Nederlander hard is bijvoorbeeld. Ze kunnen veel hebben. De jarenlange strijd tegen het water ligt daar aan de grondslag. Het water heeft in de loop der jaren in Nederland voor heel wat doden en verdriet gezorgd, vooral in de vissersdorpen. Dat heeft ze daar diepgelovig gemaakt. Nederlanders zijn ook zelfredzaam. Het zijn plantrekkers. ‘We lossen het wel op.’ Die mentaliteit. Maar het water heeft er ook voor gezorgd dat ze veel gingen varen. Op ontdekkingstocht. Op dat vlak waren ze al erg ondernemend. Ook dat zie je zeker nog in het huidige Nederland.”

Je schrijft in je boek dat het ondernemerschap werd aangemoedigd door de Kerk.
“Klopt. Hier is zeker een belangrijke rol weggelegd voor Maarten Luther en Johannes Calvijn. Luther was één van de eerste polemisten, iemand die al schrijvend zijn mening verkondigt. Hij schreef letterlijk honderden pamfletten. En daarbij hanteerde hij in hoofdzaak drie regels. Ten eerste: zorg dat je de Bijbel kent, want dat is je enige gids. Ten tweede: zorg dat je je problemen uitspreekt, zodat ze opgelost kunnen worden. En tot slot: handel drijven en geld verdienen is goed. Dat mag. Als de welvaart stijgt, wordt iedereen daar beter van. Vooral dat laatste speelde zeker een belangrijke rol tijdens de Gouden Eeuw. Een periode van algemene welvaart in de Nederlanden.”

Ligt bij Luther ook de oorsprong van de mondige noorderbuur?
“Zeker wel. En ook de reden waarom hij een probleem heeft met gezag. Luther en Calvijn hebben zich erg afgezet tegen de Katholieke Kerk. Dus je mag die autoriteit in vraag stellen. Je mag daar vrijuit over spreken. Zo zijn ze al vele eeuwen opgevoed. Dat maakt ook dat Nederlanders eindeloos kunnen discussiëren. Ze verwachten voor elk woord een wederwoord. Daar zit ook de oorsprong van de vele praatprogramma’s in het land. Ze kunnen eindeloos doorpalaveren over eender welk onderwerp.” (lacht)

Je haalde al het ondernemerschap aan. Mogen we Heineken daar als voorbeeld naar voor schuiven? Het wordt wereldwijd verkocht, wat wij in België toch niet zo goed begrijpen.
“De Nederlanders zijn heel internationaal gericht. Heineken is daar inderdaad een mooi voorbeeld van. Al mogen wij met AB Inbev ook niet klagen natuurlijk. Je vindt Heineken werkelijk overal. In heel de wereld vinden ze Heineken lekker, behalve in Vlaanderen. Het is wel zo dat je in Heineken ook die soberheid van het protestantisme vindt en proeft. En dat mag bij ons wel wat pittiger. Toch als het op bier aankomt.”

Over bier gesproken. Ik liet me vertellen dat je zelf ook geen onaardige bierbrouwer bent.
“Ik laat het aan anderen om te oordelen of ik geen onaardige bierbrouwer ben, (lacht) maar we hebben met Tripel 888 wel een lekker bier op de markt gebracht. Dat vind ik alvast. Het is eigenlijk een beetje gegaan zoals met het schrijven van dit boek. Ik vraag me dan op voorhand af of het me wel zal lukken. En dan wil ik dat zeker proberen. Ik heb vele jaren voor mijn werk geld van anderen uitgegeven, maar ik wilde ook eens uittesten hoe het is om geld te genereren. Nu moet ik wel zeggen dat ik bij het brouwen heel graag met het proces bezig ben. Ik lever graag ideeën aan, denk na over het etiket, de marketing en al die dingen. Tot het product klaar is om in de markt te zetten. Dan zit er te weinig koopmanschap in mij. (lacht) Toch liever de Vlaamse Bourgondiër dan de Nederlandse ondernemer. Een boek schrijven en verkopen vind ik veel plezanter dan bier verkopen.”

Je haalde het al aan, je periode bij VTM. Je was daar één van de pioniers. Dat moeten nogal tijden geweest zijn…
“Zeker en vast. Dat was een grote sprong in het duister. Nooit een seconde spijt van gehad. Het was echt een team vrienden dat bijna dag en nacht werkte om van VTM een succes te maken. Ik ben hen nog altijd dankbaar voor die kans. Het gaf me ook de mogelijkheid om een groot deel van de wereld te zien. Helaas vaak wegens rampen en oorlog, maar dat waren spannende en boeiende tijden. In mijn vorige boek ‘Van onze verslaggever ter plaatse’ lees je daar alles over. Evident was die job alleszins niet. Ze kunnen je dan wel naar het Midden-Oosten sturen, maar je moet de situatie daar toch heel goed begrijpen. Ik heb dus veel gestudeerd. Leg het verschil tussen soennieten en sjiieten maar eens uit in een paar seconden. Maar ik kijk daar met heel veel trots en dankbaarheid op terug.”

Je bent sinds februari 2022 officieel gepensioneerd, al ben je nog steeds erg actief. Welke ideeën moeten er nog uitgewerkt worden?
“Dat zijn er nog wel wat. (lacht) Er is nog zoveel te vertellen en er is zo weinig tijd. Maar het is af en toe kiezen. Wat zeker nog bovenaan het lijstje staat, is een toneelstuk over euthanasie. Dat is iets helemaal anders, maar ik heb dat zelf ervaren toen mijn moeder voor euthanasie heeft gekozen. Ze had pancreaskanker. En ook al ben je in die periode overmand door verdriet, toch was er ook veel humor. Dat was mooi. Het was niet alleen kommer en kwel. Dat verhaal zou ik nog graag brengen in de vorm van een toneelstuk. Daarnaast geef ik nog cameratraining aan bestuurders en woordvoerders en geef ik ook nog lezingen over de media en over Nederland. Dat doe ik allemaal even graag.”

Je woont al 45 jaar in Turnhout. Hoe belangrijk zijn die Kempische roots voor jou?
“Eigenlijk was ik vanuit Weelde op weg naar Parijs, maar in Oosthoven kwam ik een vrouw tegen die les wou geven in Turnhout. (lacht) Trouwens, we beseffen dat te weinig vind ik, Turnhout heeft een breed sociaal en cultureel aanbod. Theater, podiumkunsten, evenementen, muziek, film, horeca, scholen, ziekenhuizen,… Alles binnen handbereik. Natuur en platteland is met het Vennengebied en De Liereman vlakbij. Zelfs de bossen van fietsparadijs Noord-Brabant liggen op een boogscheut. Ideaal, toch?”

MEER INFO
Het boek ‘Nou en – Waarom de Nedere landers zo Nederlands zijn’ is vanaf nu te verkrijgen in de boekhandel en via www.uitgeverijvrijdag.be.