Kapitein Piet Smet loodst BV's vol passie over de oceaan

“De vlag op de modderschuit, de onversaagde leider van de expeditie.” Zo sprak Otto-Jan Ham bij aankomst in Guadeloupe over hun ‘Kapitein Piet’. Niks dan lovende woorden voor de man die televisiekijkend Vlaanderen leerde kennen als rots in de branding voor angstige BV’s en als vloekende kapitein, hoog in de mast van de ‘Moby Sick’. Hij slaagde erin om Evi Hanssen, Dominique Persoone, Otto-Jan Ham, Charlotte Vandermeersch, Imke Courtois en Jani Kazaltzis veilig de oversteek te laten maken. Wij treffen Piet in zijn woonplaats Colijnsplaat in Nederland, aan het water, of wat dacht u?

Je woont in Nederland, maar je bent wel Kempenaar.
Piet Smet: “Absoluut. Ik ben opgegroeid in Geel en ik ben familie van het roemrijke geslacht Smet uit Dessel. Ik woon intussen al 20 jaar hier langs de Oosterschelde, waar ik een jachthaven mee uitbaat. Ik ben absoluut geen Nederlander. Ik woon gewoon toevallig in Zeeland aan het water en dat water is internationaal. Het zou misschien anders zijn qua gevoel als ik hier ergens in een stad zou wonen.”

Hoe ben je zeiler geworden?
“Wij waren een zeilfamilie. Terwijl anderen op woensdag gingen voetballen, nam ik mijn fiets en ging ik het water op aan de Miramar in Mol. Ik ben altijd een competitiebeest geweest, toen al. Hoe kan ik mijn boot rapper laten gaan? Daar was ik mee bezig.”

En voor je het weet ben je wedstrijdzeiler.
“Klopt, dat heb ik zo’n 15 jaar gedaan. Van de ene boot op de andere. Dat was mijn leven.”

Wat trekt je zo aan in de zeilsport?
(glundert) “Onvoorziene omstandigheden. Daar mee omgaan, heerlijk! Ik doe geen onnozele dingen hoor, maar laat het ons living on the edge noemen. Met een boot weet je alleen waar en wanneer je vertrekt. Al de rest ligt nog open. Dat vind ik een fantastisch gegeven. Zo leef ik eigenlijk nog altijd.”

Hoe gevaarlijk is dat nu echt? Die Atlantische Oceaan oversteken…
“Goh, een schip kan zinken, maar de kans dat dat gebeurt, is enorm klein. Mijn grootste zorg was eigenlijk dat er iemand overboord zou gaan. Gekwetst raken is ook niet leuk, maar dat moet al heel ernstig zijn voor ze je moeten repatriëren.”

Gebeurt dat vaak, dat er iemand overboord gaat?
“Ik heb het zelf nog nooit meegemaakt. Ik ben wel al een paar vrienden verloren zo. Maar als je het in cijfers gaat bekijken, is dat geen enorm getal. Kijk, ik neem mijn rol heel serieus. Ik ga niet iemand die geen ervaring heeft taken geven in een zware storm of dan als een tierende kapitein aan het roer staan. Dat heeft allemaal geen zin. Dan steek je ze binnen en gaat het luik dicht. Het is nooit écht gevaarlijk geweest.” Hoewel Otto-Jan Ham nog altijd beweert dat hij jouw leven heeft gered toen een zeil onder controle moest gehouden worden en je bijna overboord sloeg. “Kijk, ik heb dat zo niet aangevoeld. Maar ik geloof hem wel. Als je het vanuit een bepaalde hoek bekijkt, red je regelmatig een leven aan boord. Wellicht is dat de reden waarom ik het mij niet meer herinner. Maar goed, ik ben Otto-Jan heel erg dankbaar. Noteer het zo maar.” (glimlacht)

Wat is het ergste dat er op zee kan gebeuren? Naast overboord gaan dan.
(denkt na) “Brand aan boord. Het is allemaal plastic en hout, dus dat wil je niet voorhebben. Daarom stonden er in de keuken twee brandblussers en hebben we het er met Dominique (de chef-kok aan boord, nvdr.) uitgebreid over gehad. Dat hij de handdoeken en keukenrol altijd ver van het fornuis moest houden bijvoorbeeld. Want dat ene onaangekondigde golfje is het begin van alle miserie. Dat hebben we gelukkig niet meegemaakt.”

In het programma vertel je dat de kok aan boord een cruciaal persoon is. Waarom is die zo belangrijk?
“Omdat eten cruciaal is, ook voor je gemoedsstemming. Ik heb Dominique één keer wat zaken uitgelegd die hij 100% ter harte moest nemen. Hij begon meteen te koken zoals hij dat thuis gewoon was. Komt goed, zei hij met een knipoog. Even later vloog heel de cinema door het schip. (lacht) Maar ik moet zeggen, op het einde van de reis was hij een ware tovenaar in de keuken. Hij had zich fantastisch voorbereid. Op eigen initiatief alles laten inblikken… In onze wedstrijdtijd hadden we in het begin wat vers eten maar daarna was het elke dag poeder met water erbij. Maar nu was het eten echt top. Hij maakte elke dag vers brood dat lekkerder was dan bij eender welke bakker! Côte à l’ os op het midden van de oceaan. Of sushi en sashimi bij de ondergaande zon, de beste die ik ooit gegeten heb.”

Luisterde iedereen naar hun kapitein?
“Perfect! Ik ben heel joviaal, maar heel rechtlijnig. Ik heb ze van dag één gezegd dat ze veilig naar de overkant zouden geraken. Dat we zoveel mogelijk plezier gingen beleven, maar als ik vroeg om geen plezier te maken, dan luisterden ze ook. Ze hebben meteen allemaal hun BV-pet afgezet. We waren stuk voor stuk gewone mensen aan boord die hun taken zo goed mogelijk probeerden uit te voeren. Ze vertrouwden mij. Ik heb hen heel veel moeten uitleggen natuurlijk. Ze wisten amper dat het water nat was, bij wijze van spreken. Het viel wel op dat ze heel leergierig waren. En dat we veel talent aan boord hadden. Otto-Jan en Charlotte die samen muziek maakten, ik kreeg er de tranen van in mijn ogen.”

Soms leek jij wel kapitein en psycholoog in één.
“Dat moet ook wel. Evi heeft het bijvoorbeeld moeilijk gehad in het begin van de reis. Slapen was een probleem voor haar. We hebben úren gebabbeld. Maar later bloeide ze net helemaal open. Fantastisch om te zien.”

Als je nu terugkijkt op de reis, waar denk je dan spontaan aan?
“Aan het plezier dat we beleefd hebben… De moppen! Jani speelde daar wel vaak een hoofdrol in. Die vogelscène… (in het midden van de oceaan vloog er plots een vogel tegen zijn hoofd, nvdr.) Dat kán je toch niet verzinnen. (lacht luidop) En dan is nog niet alles uitgezonden. De volgende dag kreeg hij plotseling een vliegende vis in zijn gezicht. Je had hem moet horen roepen!” (Piet komt niet meer bij van het lachen)

Kende je Jani vooraf?
“Nee, enkel Otto-Jan en Evi van op de Nederlandse televisie. Jani was echt de grootste cadeau van de hele bemanning. Zo’n fijne vent, op elk vlak! Zijn spontaniteit is ongeëvenaard. Hij was de verbindende factor van alle 12 mensen aan boord. Lachen, huilen, je kan er alles mee. Hij kan uitspraken doen die wij in geen duizend jaar kunnen doen, dat is zeker. (lacht) En hij durfde zich helemaal bloot geven. Dat is de moraal van het verhaal. Daardoor is het zo’n intense vriendschap geworden met iedereen aan boord.”

Hoor je hen nog vaak?
Nog regelmatig ja. Soms krijg ik gewoon een telefoontje om te vragen hoe het gaat. Imke komt hier in de haven de laatste tijd regelmatig zeilen. Ze heeft haar diploma’s gehaald. Het viel mij aan boord al op dat zij heel handig is. Aan haar kon je een taak toevertrouwen. Ik zou met Imke gerust naar Engeland durven varen. Ook al zou ze dan nerveus zijn als ik beneden ben. Ze heeft die kwaliteiten.”

Heeft iedereen van de groep de microbe te pakken?
“Dat denk ik wel ja. Dat wil niet zeggen dat iedereen een boot gaat kopen, maar de meeste zullen toch af en toe wel eens gaan zeilen. We zijn intussen nog eens twee dagen samen gaan varen. Dat was meteen terug enorm leuk. En we zoeken nog een datum voor een volgend tochtje, maar dat is niet evident met al die drukke agenda’s.”

Het is alleszins een reis die indruk gemaakt heeft.
“Ik denk wel dat het voor veel van hen dé ervaring van hun leven was. Het is niet evident hoor, drie weken op zo’n kleine ruimte in niet-comfortabele omstandigheden. Slecht slapen, zeeziek… In een bed kruipen van iemand anders zonder dat je je elke dag kan douchen. Respect!”

Wat is voor jou dé ervaring van je leven?
“Op het vlak van zeilen zeker en vast de Whitbread Round The Word Race. De etappe van Zuid-Afrika naar Nieuw-Zeeland zal me altijd bijblijven. Omdat de aarde een curve maakt, moet je eigenlijk heel zuidelijk gaan daar. Zo zijn we tot 62° zuid geweest, waar je énorm veel dragende wind hebt. Dat was echt plankgas geven als team. Formule 1, full speed. Blind vertrouwen op je collega’s en op jezelf. En altijd heel alert zijn… Dat moet ook. Om je een idee te geven: de etappe van Engeland naar Uruguay wonnen we ooit met 2 minuten en 35 seconden voorsprong. Dat was dus een tocht van 30 dagen zeilen. Elke detail kan dus de doorslag geven.”

Vond je het dan eigenlijk wel een spannende reis? Daar op de Moby Sick?
(lacht) “Zeiltechnisch was het niet spannend nee. Salonzeilen noem ik het. Dit was de vijfde keer dat ik de oceaan overstak, maar wel de eerste keer in niet-competitieverband. Pas op, ik vond het heel leuk, maar die kick van echt snelheid te maken en op de limiet moeten varen, die is er nooit geweest. Ach ja, misschien word ik stilaan wel een dagje ouder.” (glimlacht)

Je hebt onderweg dus voldoende kunnen genieten.
“Absoluut! En zo voel ik het ook echt aan. We hebben unieke momenten beleefd in een uitzonderlijk kader. Ik herinner mij die projecties op het grootzeil in het midden op de oceaan. Een schitterend idee van de crew. Ik heb in de mooiste cinema van de hele wereld gezeten.”

Maar een kapitein moet bij problemen ook de mast in, zo bleek. En dan vloekt een mens al eens.
“Ik ben er een keer of zes in geklommen, ja. Maar dan begon het schip plots te slingeren en hing ik daar als een onnozelaar. Je moet natuurlijk helemaal in de top zijn, niet halfweg of zo. Dat doe je niet voor je plezier hoor. Ik vloekte blijkbaar op z’n Hollands, zo zei Koen (één van de twee regisseurs, nvdr.) toen ik de eerste keer weer beneden kwam.”

Wat zijn de toekomstige bestemmingen waar we jou nog al zeilend kunnen treffen? Als je zelf mag kiezen?
“Zuid-Amerika ontdekken, dat trekt me wel aan. En Antarctica, dat zou natuurlijk fantastisch zijn. Maar dan moet er wel een goede verwarming aan boord.”

Het programma was een succes, komt er een opvolger?
“De bedoeling is wel dat er iets komt. Het grootste werk, de voorbereiding, is natuurlijk al gebeurd. Maar alles hangt van corona af. Ik ben alleszins stand-by. Ik ben niet gemaakt om in de zetel te zitten en als ik elke twee, drie jaar de oceaan over mag varen, dan voel ik mij een rijke vent.”