Herman Janssens: "Het licht is hier magisch, een cadeau voor elke kunstenaar"

Hoe kwam de kunstenaar in jou tot leven?
Herman Janssens: “Als veertienjarige wist ik het al: ik word kunstenaar. Schilderen en tekenen waren mijn droom. Maar in die tijd was een goede opleiding belangrijker dan een droomjob, dus stonden mijn ouders erop dat ik degelijke studies volgde. Gelukkig mocht ik wel iets in de artistieke richting volgen. Ik behaalde mijn diploma Grafisch Ontwerp op Sint Lucas in Antwerpen en werkte uiteindelijk 33 jaar en drie maanden bij de Christelijke Mutualiteit, eerst als hoofd van de grafische cel in Antwerpen en daarna als hoofd communicatie in Brussel. In die laatste functie kon ik zelf niet echt creatief aan de slag, maar dat maakte ik goed door voor en na de uren te schilderen. Ik volgde avondschool Schilderkunst en genoot daar met volle teugen van. Ik deed heel wat expo’s en gaf op mijn zestigste ook een catalogus uit. Een mooie verzameling, al zeg ik het zelf.”

Je bent 61, dus nog niet op pensioen?
“Neen, ik heb mijn job bij CM opgezegd om dit avontuur in Frankrijk te beginnen. Vele mensen rondom mij verklaarden me voor gek: een goed pensioen op het spel zetten, alles achterlaten… Maar ik krijg er zoveel voor in de plaats. Ik gebruik vaak een citaat van de zanger en tekstschrijver Jacques Brel: ‘Je hebt in het leven maar één talent nodig, het talent om jouw droom te realiseren’. Die zin spookte lang door mijn hoofd en uiteindelijk heeft de coronacrisis het laatste duwtje gegeven.”

Had het virus jou ook te pakken?
“Ja, maar niet in de letterlijke zin. Het was echter een moment om stil te staan. Ik stelde me meer en meer de vraag wat ik nog wilde doen in het leven, wat ik nog wilde bereiken. Ik was sinds mijn achttiende al in de ban van Zuid-Frankrijk en de Provence. Mijn ouders kwamen hier altijd op vakantie en ik werd evengoed gecharmeerd door het landschap, de kleuren, geuren,… Maar vooral door het licht. Dat is hier magisch, een cadeau voor elke kunstenaar. Het is niet voor niks dat zoveel bekende kunstenaars naar hier trokken. Denk maar aan Cézanne, Van Gogh of Picasso. Alleszins: op maar een goeie tien uurtjes rijden van de Kempen zit je in een heel andere wereld.”

Maar vakanties waren niet genoeg voor jou, blijkbaar?
“In 2011 kocht ik een pas gerenoveerd dorpshuis in Entrechaux. Het was een beetje in een opwelling. Ik wandelde langs een immokantoor, zag een interessante aanbieding en voor ik het wist kreeg ik een telefoontje terwijl ik aan de kassa van de supermarkt stond en zei ik: ‘ja’. Dat was een eerste stap. Entrechaux betekent ‘kruispunt’. Het dorp is ook effectief een kruispunt tussen verschillende steden. Achteraf bleek het ook een kruispunt te zijn in mijn eigen leven. Ik had heel wat verlofdagen bij CM en kon daarom geregeld naar het zuiden trekken. Hoe langer hoe meer werd ik verliefd op de streek. Ik organiseerde er workshops schilderen, dus beleefde helemaal mijn droom. Elke keer tijdens de terugrit naar België stelde ik me de vraag waarom ik er niet voor altijd zou blijven. En toen kwam corona, maar ook Eva Vermeerbergen. Eva heeft al jaren een galerij en een eigen atelier in Séguret, vlakbij de Mont Ventoux. Ik ontmoette haar al in 2011 toen ze me als journaliste interviewde voor een plaatselijke krant. Als kunstenaars hadden we nadien wel sporadisch contact, maar niet op persoonlijk vlak. Maar in 2020 stonden de zaken anders. We waren allebei single, het klikte en we droomden allebei hetzelfde. We werden een koppel en zo werd een definitieve verhuis uiteindelijk werkelijkheid, hoewel ik nog dikwijls het mannetje op m’n schouder hoorde zeggen: ‘Zou je dat wel doen?’”

Nu schilderen jullie samen?
“We zijn inderdaad samen kunstenaar en artiest. Het workshops geven heb ik aardig uitgebreid. Zo’n acht keer per jaar ontvang ik een groep mensen rond het thema ‘Maak je eigen schilderij in de Provence’. Ik geef theoretische uitleg rond kleuren, perspectief, compositie,… We doen wat uitstappen rond het thema en ik zorg voor naslagwerk. Ook al het materiaal wordt voorzien en kleinere groepen leg ik te logeren in een gite aan ons huis. Op het einde van de week gaan de deelnemers met meerdere schilderwerken naar huis. Er zijn zelfs mensen die verschillende keren terugkomen. Ook zij worden bevangen door het magische licht. Ik merk ook dat ze het fijn vinden om een week uit de gedigitaliseerde wereld te stappen en een soort van meditatief gevoel over zich te laten neerdalen. Mensen hebben er behoefte aan om iets met hun handen te doen. Het puur concentreren op het schilderen en alle praktische beslommeringen loslaten doet duidelijk deugd. En het is ook van alle leeftijden. Momenteel heb ik een gast van maar liefst 89 jaar oud! Mijn aanbod graffiti trekt dan weer een wat jonger publiek. Sinds kort heb ik mijn workshops wat uitgebreid en kan je nu ook een week ‘Carnet de Voyage’ volgen. Je maakt een soort van reisverslag in een boekje waarin je kan schrijven, tekenen, knippen en plakken… Het blijft dan niet bij ‘een mooie bloem tegenkomen en die tekenen’, je kan er ook een gedroogde versie in bewaren. Het is een breed concept dat bij ieder individu anders tot leven komt. Een mooi proces om te zien.”

Voor alle duidelijkheid: dit is nu jouw job…
“Het is wel degelijk mijn inkomen, ja, zij het dan een aangename manier om het te vergaren. Ik krijg wel eens te horen dat mensen denken dat ik op pensioen ben en daarom deze manier van leven kan leiden. Maar niets is minder waar. Ik zegde mijn job in Vlaanderen op en moet nog enkele jaren wachten op mijn pensioen. De workshops en de werken die ik verkoop op de expo’s die ik doe, zijn dus mijn inkomen. Mijn laatste baas vond het ongelooflijk wat ik deed, het kiezen voor de onzekerheid maar ook voor mijn geluk. Ik was verschillende keren op de Mont Ventoux in het kader van een activiteit van CM en hij zei het toen al: ‘Herman, jij bent hier echt thuis.’ Veel mensen dromen maar durven uiteindelijk niet te springen. En dat is jammer, he. Je moet durven loslaten. Vroeger had ik een vast inkomen, nu is het afwachten wat de maand geeft en of er op het einde van de maand nog wat overschot is. Eva leeft al jaren zo en uiteindelijk is dat allemaal zo moeilijk niet. Het leven is hier eenvoudiger, we zijn met weinig tevreden.”

Hoe breng je je tijd door als je geen penseel vasthebt?
“We hebben een hechte vriendengroep die voornamelijk bestaat uit kunstenaars. We bezoeken samen heel wat expo’s. Er valt hier in de streek heel wat te beleven op vlak van cultuur en kunst. De sfeer zit goed, dus we vinden onze gading wel. Daarnaast heb ik nog een enorme collectie vinylplaten uit mijn studententijd waar ik met plezier nog eens in snuister. Dan kruipen we in onze ‘mancave’ en spelen die oude hits nog eens af. Die mancave is trouwens eerder een loungeruimte waar iedereen welkom is, dus ook de vrouwen. Ik vind het ook bijzonder om te schilderen op muziek. Dan zet ik een plaat op en laat me leiden door de melodieën om iets op het doek te zetten. Maar goed, dan heb ik natuurlijk wel weer een penseel vast. De fiets kan ons alleszins ook bekoren, maar niet zozeer om de Mont Ventoux te beklimmen. Ik wil gerust wel eens een klimmetje doen, maar liefst gevolgd door een afdaling. Na de inspanning de ontspanning dus. De streek leent zich erg goed tot fietsen. Met de GPX fietsroutes uitstippelen is simpel en je komt op kleine wegen waar je niemand ziet. Op zondagochtenden is het hier zo rustig… Je waant je alleen op de wereld.”

Zuid-Frankrijk is toch een populaire vakantiebestemming? Geen last van de drukte dan?
“In juli en augustus kan het hier druk zijn, dat wel. We hebben dan kalmere maanden wat werk betreft want dat publiek is niet meteen geïnteresseerd in kunst. Je ziet het verschil met de vakantiegangers van mei-juni en september-oktober. Dan komen er mensen met heel andere interesses en vragen langs. Deze maanden zijn voor ons ideaal om te exposeren.”

Kom je nog geregeld deze kant uit?
“Ik probeer toch elke twee à drie maanden naar België te komen. Mijn vader overleed vorig jaar maar met mijn moeder heb ik nog elke dag telefonisch contact. Ik probeer haar dus ook geregeld te bezoeken, net als mijn kinderen en kleinkinderen. Ik heb alleszins geleerd dat de contacten met je naasten veel intenser worden wanneer je niet meer om de hoek woont. Vroeger sprong je vluchtig bij elkaar binnen, nu neem je je tijd en gaan de gesprekken wel eens wat dieper. Het is fijn als we gasten krijgen hier. Het samen wonen en leven schept een nauwe band. En ik ga er niet om liegen: ook voor een goed Belgisch biertje mogen ze me wakker maken. Er schieten hier in de Provence tegenwoordig ook hier en daar wat kleinere brouwerijtjes uit de grond en er zitten er toch enkele bij die wel wat lekkers afleveren, maar niets zo goed als een frisse, Belgische pint.” 

MEER INFO
www.witruim.be