Hoe zit het nu met onze kinderen?

Steven Gielis is lector orthopedagogie aan AP Hogeschool. In 2013 richtte hij de vzw ZITDAZO op, om ouders te ondersteunen bij opvoedingsvragen. Steven: “In het werkveld stelde ik vast dat er weinig informatie bestond voor ouders die zich geen raad wisten met het gedrag van hun kinderen. Er bestaan in Vlaanderen wel opvoedingswinkels maar de drempel om fysiek contact te zoeken, is vaak te hoog. Met ZITDAZO boden we hen een digitaal platform aan en dat nam meteen een hoge vlucht. We kregen vragen om te komen spreken en workshops te organiseren. We zijn de ouders dan rechtstreeks gaan aanspreken, o.a. via Facebook, Instagram en sinds kort ook TikTok. Alles samen bereiken we vandaag zo’n 150.000 volgers. ZITDAZO telt dertig medewerkers over heel Vlaanderen en steunt op twee pijlers. We brengen ouders samen vanuit een positieve mindset en daarnaast beantwoorden we vragen van kinderen, o.a. met filmpjes over bv. hoe je kan stoppen met piekeren. We geven ook assertiviteitstraining om hun weerbaarheid te versterken. Intussen hebben we al heel wat publicaties uitgebracht en binnenkort komt het boek ‘Ik ben goud waard’ uit, over positief opvoeden.”

Opvoeden, hoe moeilijk is dat dan? 

Steven Gielis: “Natuurlijk willen ouders het beste voor hun kind maar wat is ‘het beste’? Vandaag is ouderschap anders dan twintig jaar geleden. Veel gezinnen hebben financiële ruimte en kunnen hun kinderen meer bieden. De keuzes en mogelijkheden zijn enorm maar dat zijn ook de verwachtingen. Zelfvertrouwen is een thema waar we vandaag veel mee bezig zijn. Een belangrijke les daarin is dat je zelfvertrouwen niet los kan zien van de context waarin kinderen opgroeien. In onze maatschappij moet er veel, zowel in als buiten de school. Voor ouders vraagt het veel energie om die ratrace bij te houden. Bovendien proberen ze te veel om alle ballen tegelijk hoog te houden. Ze willen een goede ouder zijn en een liefdevolle partner, tegelijk presteren op het werk en aangenaam gezelschap zijn voor hun vrienden.”

De coronacrisis maakte het er niet eenvoudiger op. Kreeg je exponentieel meer vragen?

“Exponentieel is inderdaad het goede woord, al veranderden de vragen wel naarmate de crisis langer duurde. In het begin kwamen er vragen over hoe je aan kinderen de begrippen virus en lockdown kon uitleggen. We hebben daar online uitleg over gegeven en die vragen zijn dan langzaamaan weggevallen. In de plaats kwamen de problemen met het op elkaars lip zitten. Mensen die veel te lang samen zaten en alleen maar samen zaten, zonder iets te doen. De ruzies namen toe, zowel in frequentie als in intensiteit. We hebben daar grote gevolgen van gezien, zeker in kwetsbare gezinnen. Cijfers van o.a. Child Focus maakten duidelijk dat kindermishandeling, partnergeweld, misbruik,… angstwekkend toenamen. Als Vlamingen zijn we ook vrij gesloten en durven we niet over onze problemen praten. Nochtans een vaardigheid die we allemaal zouden moeten leren. Uit onderzoek weten we immers dat over twintig à dertig jaar de meeste jobs zijn overgenomen door computers en artificiële intelligentie. We moeten dan inzetten op datgene waar mensen goed in zijn: empathie en kunnen samenwerken met anderen.”

De scholen lijken in september open te kunnen gaan. Maar moest het nodig zijn, kunnen we het afstandsonderwijs dan op dezelfde manier verder zetten zoals in het voorjaar?

“Het afstandsonderwijs heeft over het algemeen goed gewerkt, zowel in het verwerven van kennis als dat het rust bracht in het gezin. Het was voor ouders een eyeopener naar wat er digitaal allemaal mogelijk is. Voor wie moest telewerken, was het wel een opgave om het allemaal te combineren. Zelf heb ik dat met onze kinderen van 7 en 5 opgelost door aan mijn bureau een rode bol te hangen, het teken dat ze mij niet mochten storen. Anderzijds kon ik nu ’s middags samen met het gezin eten en daar heb ik echt van genoten.”

Wat zijn volgens jou de aandachtspunten, moest afstandsonderwijs toch weer de norm worden?

“Eerst en vooral moet er een oplossing komen voor de kwetsbare groep. Leerkrachten hebben sommige leerlingen in maanden niet gezien of gehoord en dat kan niet. Daarnaast waren er tussen de scholen grote verschillen in de aanpak. Sommige kinderen hadden geen contact met hun leerkracht omdat het niet werd aangeboden. In andere scholen kwamen ze thuis aan de deur kloppen of konden leerlingen hen opbellen. We moeten beter onderzoeken wat elk kind nodig heeft en in functie van die differentiatie de manier van lesgeven aanpassen.”

Dat gaat dan allemaal over cognitieve ontwikkeling. Was er wel genoeg aandacht voor het gebrek aan sociaal contact? 

“Inderdaad, we zijn te veel bezig geweest met kennis, dat was een fout. Het sociaal-emotionele is te weinig aan bod gekomen. Ook aan jongeren vroegen we niet hoe moeilijk ze het ermee hadden dat ze hun vrienden niet mochten zien. Hoe we dat in de toekomst kunnen verbeteren, daarvoor zijn geen pasklare antwoorden. Over kennis verwerven maak ik me weinig zorgen. Die kan je gemakkelijk stapelen door extra oefeningen en herhalingen. De zomerscholen zijn daarin al een goede start. De sociaal-emotionele schade is veel moeilijker te herstellen en net dat speelt een bepalende rol in de weerbaarheid van kinderen. Het zal van de beleidsmakers veel inventiviteit vragen hoe we dat permanent gaan aanpakken want niemand weet hoe lang deze crisis gaat duren.”

We spreken nu al van ‘het nieuwe normaal’. Hoe gaat die nieuwe levenswijze eruitzien? 

“Eerst en vooral zullen we beseffen dat een goede gezondheid niet vanzelfsprekend is. Zelf heb ik gemerkt hoeveel plezier we met ons gezin haalden uit kleine dingen. Toen we ons kot niet uit mochten, speelden we gezelschapsspelletjes. En eens het mocht, gingen we samen wandelen en picknicken in het bos. Bovendien allemaal dingen die gratis zijn. Er zullen echter ook twijfels zijn: gaan we nog onbezorgd op reis kunnen? Naar festivals, familiefeesten of met een groep vrienden afspreken? Ik denk als al die dingen terug kunnen, we daar meer dankbaarheid voor gaan voelen. Voor onze kinderen hoop ik dat het onderwijs meer gaat inzetten op sociaal-emotionele ontwikkeling en zich niet blijft blindstaren op de PISA-normen die alleen gaan over kennis verwerven. En wat ik vooral hoop, is dat de sociale cohesie die in de coronatijd is ontstaan, zal standhouden. In een tijdsgeest waarin veel wordt gepolariseerd, hebben we toch kunnen vaststellen dat mensen niet gemaakt zijn voor het wij-zij-denken. Dat is voor jong en oud een belangrijke levensles geweest.”

MEER INFO
www.zitdazo.be
Het boek 'Ik ben goud waard' (uitgeverij Lannoo) ligt vanaf september in de boekhandel.