“Geelse ondergrond herbergt oeroude, historische schatten”

Gonnie Leysen kun je best typeren als een springveer die door het stadsarchief dartelt. Maar om over de opgravingen die verwacht en onverwacht opduiken in de Geelse bodemlagen te vertellen, maakt ze graag wat tijd vrij. Want het boeit haar, al zijn sommige opgravingen niet meteen haar verantwoordelijkheid. Als het op openbaar domein gebeurt, is het wel haar pakkie-an en dan wordt de kleinste splinter en de meest minutieuze potscherf zo correct mogelijk opgeslagen in het Gasthuismuseum.

Er zijn nogal wat opgravingen in Geel. Gaan jullie bewust op zoek? Of komt alles toevallig aan de oppervlakte bij andere bouwwerken?
Gonnie Leysen: “Bij grotere bouwprojecten wordt er tegenwoordig een archeologisch onderzoek gekoppeld. Er worden dan een aantal proefsleuven gegraven. Als daar iets interessants gevonden wordt, breiden we het archeologisch onderzoek uit. Archeologen gaan ervan uit dat zaken die in de grond bewaard worden, vaak beter bewaard blijven.”

Ik kan me levendig voorstellen dat de bouwheren, zowel uit de private als de openbare sector daar niet altijd staan om te springen. Wie betaalt de kosten?
“Die zijn voor rekening van de bouwheer. Die is verplicht om eventuele archeologische vondsten te melden. En ja, het kan voor bepaalde werven best wel een vertraging betekenen. Als het stadsbestuur hier de bouwheer is, worden wij natuurlijk betrokken. Die zaken worden meteen gesignaleerd. Persoonlijk ga ik dan dolgraag zo snel mogelijk een praatje maken met de betrokken archeologen. Wat ze vinden, welke structuren ze kunnen aflezen, welke conclusies er kunnen getrokken worden… Dat boeit me zeker wel.”

Een heel belangrijke site was die op Sint-Dimpna, in de buurt van de Eikenvelden?
“Zeker wel. De mensen van het Condor Archaelogical Research team hebben bij de bouw van het rusthuis al belangrijke sporen gevonden. Toen er gestart werd met onderzoek op het Sportpark, noemden de archeologen het meteen een unieke site omdat er zowel sporen waren uit de ijzertijd die overlapt werden door vondsten die in de middeleeuwen gesitueerd werden.”

Waarom zouden er precies daar nederzettingen gekomen zijn?
“Zeker weten we dat natuurlijk niet, maar ik vermoed dat die plaatsen gekozen werden omdat ze iets hoger gelegen waren dan de beddingen van rivieren en de drassige gebieden. En ik vermoed dat dit een gegeven was dat doorheen de tijden gebruikelijk was.”

Een tussendoortje: zoonlief en vriendin kochten enkele jaren geleden een woning in de Eikenvelden. Ik nam deels het beheer van het tuintje op mij. Bleek dat regenwater niet vlot in het gazonnetje trok. Toen we putten wilden graven, stootten we op een ongelooflijk harde, pikzwarte laag. Bijna ondoordringbaar. Het zal wel zijn dat alles hier bewaard bleef?
“Maar toch vinden de archeologen heel minutieus sporen terug van oorspronkelijke bebouwing. Vaak via verkleuring van de bodem. Daar kunnen zij de opbouw van een huis of zelfs een dorp uit aflezen. De houten funderingen zijn er natuurlijk niet meer, maar uit de verkleuring kan veel afgelezen worden.”

Zijn er al veel interessante zaken naar boven gespit?
“Heel wat (delen van) gebruiksvoorwerpen. Heel boeiend vind ik de vondst van een waterput die gemaakt was van een heel dikke uitgeholde boomstam die ingegraven was om als waterreservoir te dienen.”

Eikenvelden is een grote site, zijn er nog andere locaties waar zaken aangetroffen zijn?
“Er zijn ook al zaken aangetroffen in Oosterlo. Maar ook onder de Markt of bij opgravingen aan de kapel van Elsum. Wij hebben al advies gegeven op een vraag om mogelijke archeologische sites op Geels grondgebied te duiden. Dat kan helpen om de geschiedenis van het grondgebied beter te kennen en te begrijpen.”

Wat gebeurt er eigenlijk met de vondsten die er gedaan worden?
“Die maken deel uit van verder wetenschappelijk onderzoek. Dat kan o.a. gaan om koolstofdatering om de precieze ouderdom vast te stellen. Het is de bouwheer die eigenaar blijft van mogelijke vondsten. Zelf bewaren wij de archeologische vondsten in de best mogelijke omstandigheden in het Gasthuismuseum. Daar zijn ze altijd ter beschikking van wetenschappelijke onderzoekers. En heel recent is er – ter duiding – aan de Astor site nog een informatiebord geplaatst opdat passanten inzage krijgen van wat er waarom gebeurt.”

Foto: Jef Aerts