Statiegeld versus verpakkingsafval

In deze rubriek zoeken we naar de kleine dingen die we kunnen doen om onze wereld ietsje beter te maken. Want de wereld verbeteren, dat is makkelijk gezegd. Maar wat is haalbaar? En wat niet? Deze maand: producten met statiegeld.

De beste manier om dranken te kopen? Glazen flessen met statiegeld. Zo las ik onlangs in een boek. Ook glazen flessen scoorden nog verrassend goed. Met stip op de laatste plaats: tetrabrik. Wegens zo goed als onrecycleerbaar omdat het uit zoveel verschillende laagjes bestaat. Voor wie het weten wil. Laten we deze maand dus maar eens dat statiegeld uittesten. Zoals altijd leggen we ons oor te luisteren bij onze duurzaamheidspecialisten Babs en Iris van Roos Met Witte Stippen en De Goedzak in de Nieuwstraat in Geel. “Glas is inderdaad een heel goede manier om producten in te verkopen”, weet Iris. “Al mag het dan uiteraard niet de halve wereld over vervoerd worden. Glas en lokaal kopen, dat is eigenlijk een zeer goede combinatie.” “Zo’n glazen fles kan acht keer opnieuw gebruikt worden”, vult Babs aan. “Daarna wordt het terug afgebroken en wordt er nieuw glas van gemaakt. De grondstof zelf gaat dus niet verloren. Plastic kan je ook recycleren, maar die levensduur is wel beperkt.”

SNELLE MAALTIJD
Allemaal goed en wel, maar ik heb een druk leven en kleine kinderen en kies dus niet altijd voor de optimale producten in de supermarkt. Lees: er belandt al eens een snelle maaltijd in de winkelkar. Maar in de supermarkt betekent kant-en-klaar haast altijd extra verpakkingsafval. Aluminium bakjes bijvoorbeeld, of onnodig veel plastic. Ons winkelmandje mag enkel producten bevatten met statiegeld. We staan onszelf de dichterlijke vrijheid toe om soep en spaghettisaus in een glazen fles mee te nemen, omdat die leverancier zich geëngageerd heeft om in de nabije toekomst ook statiegeld op hun producten te gaan invoeren. En omdat ze met geredde groenten werken, zo hebben ze een streepje voor. Mijn winkelkarretje ziet er als volgt uit: soep, spaghettisaus, havermelk en vlierbloesemdrank (allemaal in glazen flessen), verder een pot met ‘Brownies mix’ en eentje met een ‘Thai mix’ en een glazen vershoudkommetje (uit de diepvries) met vegan goulash genaamd — hou je vast — ‘vegoulash’. Een straffe die zo’n woordspelingen kan verzinnen. Meer dan genoeg om enkele maaltijden, inclusief dranken en tussendoortjes mee in elkaar te boksen. Vervolgens trek ik naar de supermarkt om vergelijkbare producten te zoeken, maar dan wel in een wegwerpverpakking. Kwestie van een stevige vergelijkende studie te kunnen uitvoeren.

CRUNCHY NOTEN
De ‘Brownies mix’ uit de supermarkt smaakt prima. Het vormt wel al snel een blok op de maag, wat ik nogal snel heb bij brownies en chocolade cake. Maar lekker is het zeker. De mix uit de glazen pot is net zo makkelijk te maken en af te bakken. Het is wel verleidelijk om hier en daar een chocolade schijfje voor te proeven. Je hoeft er zelfs niet voor te kunnen lezen, alles wat je moet doen staat in pictogrammen op het potje. Er is wel één verschil: hier zitten grote noten in, die nestelen zich al snel in de klopper. Een beetje onhandig, maar niet onoverkomelijk. Het resultaat is zeer geslaagd. Iets minder zwaar dan zijn voorganger en de noten zorgen voor een aangename ‘crunch’. De Thai Mix plaatsen we tegenover een pakket om zelf risotto te maken. Allebei scoren ze goed. De mix is iets makkelijker om te maken en heeft een pot minder nodig om in gebakken te worden: minder afwas dus. En risotto neemt nu eenmaal meer tijd in beslag.

SOEP UITSCHENKEN
De ‘vegoulash’ dan. Die is afkomstig van ’t Piekuurtje uit Balen. Het blijkt volledig huisgemaakt en daarna ingevroren. Smaakt uitstekend. In onze vergelijkende studie neemt ie het op tegen een portie stoofvlees. ‘Vegoulash’ verpakt in plastic bleek onvindbaar. Het stoofvlees is duidelijk en massa gemaakt en delft het onderspit. Je kan de vegoulash ook meteen opwarmen in zijn glazen potje terwijl het stoofvlees nog in een ovenschaaltje moet. Ook soep en saus uit een fles blijkt iets handiger dan zijn broertjes en zusjes uit plastic potten. Vooral als je kleinere porties uit de fles wil halen, morsen handige Harry’s zoals ik minder en hoef je er niet telkens een lepel voor vuil te maken. De glazen flessen hoeven trouwens niet in de ijskast te staan, een voordeel. De tomatensaus heeft een lekker Italiaans tintje. Je proeft de basilicum heel duidelijk. Ik ben fan van vlees in spaghettisaus maar eigenlijk mis ik dat hier niet. Erg lekker. Ook de courgettesoep scoort punten, zowel op het vlak van smaak als ‘uitschenkbaarheid’. Zelfs de kindjes bereiken de bodem van hun soepkommetje, dat zegt heel wat. De kervelsoep uit de supermarkt (uit een plastic pot) scoort qua soep duidelijk minder goed, maar de balletjes die daarin zitten, zijn dan weer wel erg in trek.

ZOALS BIJ DE BOMMA
Ik ben geen havermelkspecialist, maar bij de vergelijkende studie wint de statiegeldvariant met vlag en wimpel. Waar zijn broertje uit de supermarkt heel waterig smaakt, heeft hij wel een volle smaak. Een duidelijk verschil. Bij de vruchtensappen is het verschil kleiner. De vlierbloesemdrank (uit glas) is lekker en vrij zoet. De geperste citroendrank (uit plastic) is ook erg lekker en extra verfrissend. De kindjes verkiezen het vlierbessensap omdat die zoet is. Een gevoel dat ik bij deze test meteen heb: drinken uit glazen flessen smaakt toch nét ietsje beter. Je proeft als het ware de nostalgie. Bij ‘de bomma’ werd er vroeger ook altijd uit glazen flessen gedronken. Goed, alles is op. Er rest alleen nog het afval. In de linkerhoek staan enkel wat glazen flessen en potten die ik de volgende keer dus terug mee naar de winkel moet nemen. In de rechterhoek: een verrassend grote berg afval uit de supermarkt: zowel pmd, papier als restafval. Ik had het erg verwacht, maar terwijl we eigenlijk niet héél veel gerechten hebben gemaakt, hebben we wel veel afval. Toch iets om goed over na te denken.

CONCLUSIE
Statiegeld is geen zaligmakende keuze, zeker niet in een land waar er goed gerecycleerd wordt zoals het onze. Die glazen flessen moeten bijvoorbeeld ook gespoeld worden en lokaal produceren is een absolute must omdat glas veel weegt in het transport. Maar alle middelen zijn goed om de plasticsoep te helpen verminderen, toch? Het voorkomen van zwerfvuil is sowieso een sterk punt. Voor alles overschakelen naar statiegeld zal nooit een optie zijn, dat hoeft ook niet. Maar in sommige gevallen is het wel degelijk een slim idee. Breed is de keuze wel nog niet. Enkel producten met statiegeld in je winkelmandje mikken is niet realistisch. Stevige plastic potten kan je natuurlijk zelf ook hergebruiken, maar intussen staat onze kast vol met lege potten en gaan ze in praktijk meestal alsnog bij het afval. Qua smaak won de statiegeldvariant bij ons meestal het pleit. Nu goed, je kan het bezwaarlijk een wetenschappelijke studie noemen die we hier uitgevoerd hebben, dus laat ons daar nu ook geen al te zware conclusies aan vastknopen. De prijzen zijn vergelijkbaar, als je het statiegeld zelf niet meetelt uiteraard. Statiegeld betekent wel dat je telkens naar je vaste winkel terugmoet. Tenzij ze overal dezelfde potten gaan aanvaarden uiteraard, dat zou fijn zijn. Ik hou er persoonlijk wel van om na een afspraak nog ergens een winkel binnen te rijden die ik toevallig tegenkom om wat boodschappen op te pikken. En je kan moeilijk altijd die glazen potten in de auto hebben staan. En zo zal statiegeld wellicht altijd zijn voor- en tegenstanders hebben.