Tekort dreigt, dus snel naar de Champagnestreek

Het is niet mijn eerste keer in de Champagnestreek. Sinds ruim vijf jaar kom ik er minstens één keer per jaar. Meestal is dat in mei om deel te nemen aan de ludieke loopwedstrijd La Champenoise. De deelnemers komen dan van over heel de wereld, zijn verkleed en lopen 18 km door de wijngaarden met onderweg champagnebevoorrading. Ik hoef je niet te vertellen dat het er heel erg gezellig aan toe gaat. Het laatste weekend van november mocht ik een groep Kempenaars langs enkele champagnehuizen leiden met als voornaamste bedoeling een voorraad goede flessen in huis te halen tegen de feestdagen. Het ging er niet minder gezellig aan toe.

DE CIJFERS 
Eerst enkele cijfers. De Champagnestreek is een strikt afgebakend, Frans wijngebied met bijna 34.000 hectare aan wijngaarden. De belangrijkste steden zijn Reims, Epernay en Troyes. In het gebied zijn 16.200 wijnboeren actief, zo ook 360 champagnehuizen. Heel wat champagnehuizen kopen druiven aan van wijnbouwers, zeker de grote jongens. Champagne mag worden gemaakt met drie druivenrassen: pinot noir, meunier en chardonnay. De meeste champagnes zijn mengelingen van deze drie rassen en van verschillende oogstjaren. Vorig jaar werd voor 4,2 miljard euro champagne verkocht. Dat was bijna 1 miljard minder dan het jaar voordien en had te maken met corona. De Britten waren in 2020 de grootste champagnedrinkers, op de voet gevolgd door de Amerikanen. België staat op een zeer verdienstelijke vijfde plaats. Nog één cijfer om mee af te sluiten. Op 31 juli vorig jaar lagen in de kelders anderhalf miljard flessen te rusten, te rijpen en te wachten om te worden verkocht en gedronken.

OP RONDE BIJ MERCIER
De grote champagnehuizen organiseren begeleide tours door hun kelders en we kiezen voor die bij Mercier in Epernay. Ik weet namelijk dat je daar een audiogids in het Nederlands ontvangt, die heel je bezoek je compagnon de route is. Eenvoudig tegen je oor te drukken zoals bij een walkie talkie. Bij het binnenkomen bemerk je een enorm wijnvat, het grootste ter wereld zelfs. De audiogids vertelt dat het gebouwd werd ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling in 1889 in Parijs. Het werd in Epernay in mekaar getimmerd en naar de hoofdstad getransporteerd door een span van ossen en paarden. Onderweg moesten wegen worden verbreed en huizen afgebroken. Maar samen met de Eiffeltoren vormde het vat dè blikvanger op de wereldtentoonstelling. Stichter Eugène Mercier was een ondernemer pur sang. Hij begon in 1871 met de constructie van kelders in het kalkgesteente onder Epernay en het duurde 6 jaar vooraleer het gangenstelsel van 18 km klaar was. Voor we het heiligdom betreden, maakt gids Chantal ons erop attent dat het beneden permanent 10 graden is met een luchtvochtigheid van 90%, de ideale omstandigheden om champagne te laten ontwikkelen maar meteen ook een waarschuwing om een jas of extra trui aan te trekken.

MET DE TREIN
Tijdens de rondleiding neem je plaats in een treintje dat je een half uur door die kelders voert. Links en rechts liggen miljoenen flessen gestapeld, kunstenaars brachten reliëfs aan op de zijwanden en de gangen strekken zich uit zo ver je kunt kijken. Voortdurend geeft je audiogids informatie. Denk vooral niet dat dit bezoek exclusief voor jou is ontwikkeld. In een normaal jaar doen zo’n 100.000 mensen dezelfde rondleiding. We stappen uit en de lift brengt ons opnieuw 30 m hoger naar het gelijkvloers. Daar worden intussen de glazen ingeschonken en nippen we aan onze eerste champagne. Santé! Champagne Mercier ligt aan de wereldberoemde en al even prestigieuze Avenue de Champagne in Epernay. Die zullen we morgen verder verkennen, want eerst trekken we verder het binnenland in. Tijdens de heenrit zagen we in de verte de kathedraal van Reims, doorkruisten we al enkele wijngaarden en passeerden we tussen Reims en Epernay de eerste champagnehuizen. Nu wordt het tijd om ons richting de champagnedorpjes te begeven.

VLAAMSE IN VERTUS
Bestemming is het champagnehuis Michel Mailliard in Vertus. Daar kennen we de uit België afkomstige Jacqueline Mailliard, die sinds 9 jaar voor het champagnehuis met dezelfde naam werkt, vloeiend Nederlands spreekt en alles kent over champagne. Eigenaar Michel Mailliard, een kwieke midzeventiger, doet het verhaal. “Mijn ouders waren op reis in België. In Ieper zagen ze een viswinkel met de naam ‘Mailliard’, op dezelfde manier geschreven met een ‘i’ achter de dubbele ‘ll’. Dat vonden ze zo bijzonder dat ze de winkel zijn binnengestapt en hebben kennisgemaakt. Uiteindelijk zijn het vrienden geworden. De viswinkel werd uitgebaat door de ouders van Jacqueline, die lange tijd in Brussel heeft gewerkt voor ze 9 jaar geleden voor ons kwam werken. Ze kende in feite niets van champagne, maar heeft zich op minder dan een half jaar helemaal ingewerkt.” Haar kennis etaleert ze ten volle tijdens een workshop champagne proeven. Na een introductie worden flessen van de Cuvée Grégory ontkurkt en rond gegoten. We bestuderen de kleur, de fijne pareling, de geur en tot slot mag er worden geproefd. En zo gaat dat met nog een paar andere flessen uit het assortiment. De oudste fles die we te drinken krijgen, is een Mont Vergon uit 2006, die al verschillende gouden medailles heeft behaald op wijnfestivals. “Deze champagne komt van druiven op een bepaalde berg, die een bijzondere wijn opleveren”, legt Jacqueline Mailliard uit. Jaarlijks wordt hier een champagne van gemaakt en in de kelder gestockeerd om te rijpen. Monsieur Michel himself bepaalt wanneer een jaargang klaar is om te worden verkocht. “En daar is hij heel streng in”, weet de Belgische. “Het gebeurt dat een jongere jaargang eerder op de markt komt dan een oudere omdat hij vindt dat die oudere nog niet klaar is.”

2 MILJOEN PER HA
Uren kan Jacqueline vertellen over champagne: over de manier waarop je champagne moet serveren, hoe je een goede fles lang kunt bewaren, dat een wijngaard in de Champagnestreek tegenwoordig wordt verkocht aan maar liefst 2 miljoen euro per hectare. Maar het is tijd om de bestellingen te noteren, de dozen in te laden en te vertrekken. De prijzen voor een fles champagne van een iets of wat huis starten vanaf zo’n 16 euro wanneer je rechtstreeks aankoopt bij de producent. Daarmee bespaar je in elk geval al de accijnzen die de Belgische staat heft op de invoer. Voor persoonlijk gebruik, dus niet om te verkopen, mag je vrij meenemen naar België: 90 liter wijn, waarvan maximaal 60 liter mousserende wijn zoals champagne, 20 liter aperitiefdrank en 10 liter sterk drank. Dat lijken ons haalbare hoeveelheden om het komende jaar door te komen.

OVER 2 JAAR TE WEINIG
Het Comité Interprofessionel du vin de Champagne waakt over alles en iedereen in de Champagnestreek en legt de regels op. Het bepaalt dat er maximum 8.000 wijnstokken per hectare mogen worden geplant, hoe die moeten worden gesnoeid, vanaf welke datum er mag worden geoogst en hoeveel er mag worden geplukt, hoe de druiven moeten worden geperst en ga zo maar door. Daar staat tegenover dat wijnhuizen de naam ‘champagne’ mogen voeren en dat wijnbouwers een hoge prijs krijgen voor de druiven die ze verkopen aan de champagnehuizen. Vorig jaar besliste het comité dat een deel van de druiven moest worden vernietigd. Door corona was de verkoop met 20% gedaald en vreesde het een overproductie. Intussen wordt er meer champagne dan ooit verkocht en stevenen we af op een tekort. “Over twee jaar is er te weinig champagne”, klinkt het op verschillende plaatsen, al dan niet ingegeven om de actuele verkoop nog wat op te krikken.

DE PRONKLAAN
We zijn toe aan een hotel, een flinke maaltijd en een verkwikkende nachtrust en dat vinden we allemaal in een hotelletje in Moussy, een wijndorpje in de buurt van Epernay. Zondagmorgen is het nog donker wanneer we vanuit het hotel met een groepje een wandeling maken naar een kerkje dat te midden de wijngaarden ligt en van waaruit je een prachtig uitzicht hebt. In de verte zien we Epernay liggen. Daar gaat het vandaag opnieuw naartoe, meer bepaald naar de Avenue de Champagne. Sinds een aantal jaren pronkt deze prestigieuze laan op de lijst van Unesco Werelderfgoed. Links en rechts liggen de mooiste herenhuizen, of noem ze gerust kastelen, die in de 19de eeuw zijn gebouwd door rijke wijnhandelaren. De namen: Moët & Chandon, Perrier, Pol Roger, De Venoge, Boizel en ga maar door. Het miezert op deze kille zondag en het is rustiger dan ooit op de Avenue. We hebben het hier meermaals meegemaakt dat de terrasjes goed gevuld zaten, dat sjieke types langzaam hun cabrio’s showen aan het mondaine volkje en dat het goed gevulde toeristentreintje vrolijk rond toetert. Maar niet nu. De grote luchtballon met opschrift ‘EPERNAY’, waarmee je in normale tijden in de lucht gaat, ligt stevig verankerd. Een bordje meldt dat de attractie is gesloten door de slechte weersvoorspellingen.

VEEL BLINGBLING
Op de parking bij Moët & Chandon staat een reeks auto’s met daartussen opvallend veel Belgische nummerplaten. Een traditie tijdens de eindejaarsperiode. Belgen halen dan en masse hun champagne rechtstreeks bij de producent. Bij de ingang staat het beeld van Dom Pérignon. Van de monnik wordt aangenomen dat hij de uitvinder is van de tweede fermentatie in de fles, verantwoordelijk voor de bubbels. En dus van de champagne. We spreken over het jaar 1668. De abdij waar dat allemaal gebeurde, staat nog altijd in Hautvillers, niet zo ver hier vandaan. Tegenwoordig is Dom Pérignon een luxe champagnemerk in handen van het ook al niet onbescheiden Moët & Chandon. Na de obligate scan van het Corona Safety Ticket laat een security-agent in maatpak me binnen in de Moët & Chandon-shop. Een aanrader wanneer je je wilt vergapen aan veel blingbling en vrij toegankelijk wanneer je er een beetje deftig uitziet. Een fles champagne neem je hier mee vanaf 31 euro. Tja, de sponsoring van de Formule 1 moet toch ergens van worden betaald. De Limited Edition van de Dom Pérignon, versie Lady Gaga, is voor 300 euro van jou. De duurste fles die we ontwaren, is een magnum van dik 4.000 euro. Zonder twijfel weggelegd voor voetbalvedetten, succesrijke rappers en andere snobs. Onze sympathie en keurig verdiende euro’s gaan toch naar de meer bescheiden huizen die minstens even lekkere champagne maken. Dit gezegd zijnde: de voorraad voor de feestdagen is aangevuld. We kunnen er weer (voor even) tegen.

MEER INFO 
www.happyweekends.be