In Eindhoven brandt de lamp

Een stad bezoeken doe ik bij voorkeur met de fiets, toch zeker wanneer die wat uitgestrekter is. In Nederland heb je dan nog eens het voordeel dat vrijwel elke stad is uitgerust met brede fietspaden, aparte fietsverkeerslichten en ruime fietsenstallingen. Ook Eindhoven heeft dit allemaal. Zodoende parkeer ik de auto op het Kastelenplein, dat vlakbij de afrit van de snelweg ligt en waar je gratis parkeert, en haal ik mijn fiets van de fietsendrager. Via de Karel de Grotelaan, een brede invalsweg met een mooi, vrijliggend fietspad, rij ik de laatste kilometers naar het centrum.

CHEMISCH PROCEDÉ
Waar beter dan in het Philips Museum aan de Emmasingel kan ik mijn bezoek beginnen. Het museum in zijn huidige vorm werd in 2013 geopend door Koningin Beatrix. Het vertelt het verhaal van Gerard Philips die aan het eind van de 19de eeuw een gloeilampenfabriek stichtte in Eindhoven. Het oorspronkelijke atelier maakt nu deel uit van het museum. “Hier maakte Gerard Philips de eerste gloeidraad”, vertelt een van de vrijwilligers die het museum openhouden. “De basis vormden katoenen watten waar hij een heel chemisch procedé bij had bedacht. Daar kwamen dan een soort van visdraad uit die hij verkoolde. Dat was eigenlijk de eerste gloeidraad. De kunst bestond erin om die zolang mogelijk te laten branden en zoveel mogelijk licht te laten geven.” Verder in het museum zie je nog meer lampen, denk aan de tl-lamp, de spaarlamp en de ledlamp, maar ook allerlei consumentenelektronica zoals radio’s, tv-toestellen, scheerapparaten en keukenapparatuur. Begin twintigste eeuw begon het bedrijf ook met röntgenapparatuur en nadien met CT- en MRI-scanners. Tegelijk was en is Philips een belangrijke toeleverancier van de radio- en tv-industrie. Wil je wat van het industriële Eindhoven begrijpen, dan biedt dit museum een mooie introductie.

LUCIFERS
Nog voor Gerard Philips en zijn vader met de productie van gloeilampen begonnen, was er in Eindhoven al een andere lichtindustrie actief, namelijk die van lucifers. Om je een idee te geven. De luciferfabrikant Mennen & Keunen had in 1885 900 mensen in dienst en was daarmee de grootste werkgever van de stad. Van hieruit vertrokken lucifers naar heel de wereld. In de jaren zestig en zeventig kreeg de luciferindustrie het moeilijk door de opkomst van de gasaanstekers. In 1979 deed de laatste Eindhovense luciferfabriek het licht uit.

STRIJP-S
Ook Philips is niet meer die multinational die het wel en wee van de stad bepaalde. Vijf jaar geleden werden de lichtactiviteiten verzelfstandigd onder de naam Signify. Productiefaciliteiten werden gesloten en activiteiten gestopt of verhuisd naar lageloonlanden. Dat maakt dat sommige voormalige sites leeg kwamen te staan en een andere invulling kregen. De bekendste zijn de wijken Strijp S en Strijp R. We springen opnieuw op de fiets en rijden naar Strijp-S. Langs de voormalige industriële gebouwen loopt een mooie fietsboulevard met links en rechts bomen. Hou er rekening mee dat je in Eindhoven niet alleen fietst. Er komen niet alleen tegenliggers maar ook fietsers van links en rechts. Het is op sommige plaatsen oppassen om niet te botsen en niet iedereen houdt zich aan de verkeersregels. Sta je stil voor een stoplicht, dan rijdt iemand gewoon langs je door, pal door het rood.

KOFFIE EN CULTUUR
Tijd voor koffie en lunch en daarvoor heb je op Strijp-S keuze te over. De ene hippe lunchplek leunt er tegen de andere trendy koffiebar. Omdat het mooi weer is, zetten we ons op het terras van het Coffeelab en laten een latte brengen. Voordien hebben we al wat te eten gehaald in Vershal het Veem, waar allerlei eet- en drinkgelegenheden zitten verenigd in een gebouw dat Philips vroeger vooral gebruikte voor de opslag van radio’s en tv’s. Op Strijp-S breng je makkelijk een middag en avond door. Kunstruimte MU organiseert er tentoonstellingen. Filmhuis Plaza Futura telt vier filmzalen, een auditorium, podiumzaal, twee expozalen en studio’s in het NatLab. Daar heeft ook de omroep VPRO een vestiging, terwijl de kantoren van DPG Media en het Eindhovens Dagblad een beetje verder liggen. In de zomer zijn er openluchtoptredens en festivals. Om maar te zeggen: in Eindhoven zijn ze erin geslaagd om van een verlaten bedrijfssite een creatieve hotspot te maken.

BEKENDE ONTWERPER
Een ander bewijs hiervoor ligt op vijf minuten fietsen en heet Stijp-R, waar de bekende ontwerper Piet Hein Eek zijn vlag heeft geplant. In een voormalige keramische werkplaats van Philips bevinden zich zijn productie-atelier, een winkel, restaurant, expositieruimte tot zelfs een frituur en een hotel. De deuren langs de middengang staan open en we zien verschillende andere artiesten aan het werk in hun ateliers. Piet Hein Eek maakte furore met meubilair uit sloophout en bouwde daar een hele business omheen.

CAFÉ OP DE TRIBUNE
Wie Eindhoven en Philips zegt, zegt PSV, de voetbalclub die al jaren aan de kop speelt in de Nederlandse eredivisie en successen oogst in de Champions League. Het Philips Stadion ligt pal in het centrum en in de buurt van het treinstation. Ik had me laten vertellen dat er in het voetbalstadion een bar is die uitgeeft op de tribunes en ga op zoek. Het hele stadion fiets ik rond om dan aan de achterzijde een ingang te vinden waarvan de deuren automatisch openen wanneer ik aanstalte maak om naar binnen te gaan. Via een roltrap ga ik naar de eerste verdieping en in de hoek is een gang die me uiteindelijk tot in Eetcafé De Verlenging brengt. In de gang staat een trofeeënkast met bekers en voetbaltruitjes en aan de muur hangen oude ploegfoto’s. De ingang ademt in ieder geval al meteen voetbal. Binnen wandel ik meteen door naar het terras dat is geïntegreerd in de tribunes. Aan tafeltjes zitten mensen te eten en bier te drinken met op de achtergrond het impressionante voetbalstadion. Ook ik zet me neer en bestel wat te drinken. Rondom zijn overal tribunes en beneden ligt de grasmat. Wat een aparte ervaring.

POPULAIRE GUUS
Ken je de Nederlandse zanger Guus Meeuwis nog? Die van ‘Het is een nacht (die je alleen in films ziet)’ en van ‘Kedeng, Kedeng, Kedeng – Het Spoor’. In De Verlenging hangt een grote vlag met zijn naam en staat een vitrinekast met een gouden plaat en andere Guus Meeuwis-attributen. “Guus treedt elk jaar op in het stadion en het is altijd uitverkocht. 35.000 mensen zijn er dan”, legt de cafébaas uit. ‘Groots met een zachte G’ heet de show en die staat ook in juni 2024 geprogrammeerd. “Zeven dagen zijn er al en de kans is groot dat die allemaal zijn uitverkocht tegen dat jouw artikel verschijnt.” “Een beetje zoals bij ons Clouseau in het Antwerpse Sportpaleis”, glimlach ik terug.

CHINESE MAKELIJ
Na het sportcafé wandel ik de Philips-winkel binnen, waarvan de ingang zich op dezelfde verdieping van nog altijd het voetbalstadion bevindt. De shop geeft een goed idee van hoe groot het assortiment aan consumentenelektronica wel niet is. Je staat temidden van tv-toestellen, koffiezetapparaten, scheertoestellen en stofzuigers. Bij de voorbereiding van deze reportage had ik al gelezen dat Philips deze huishoudelijke divisie in 2021 voor 4,4 miljard aan een Chinese investeringsmaatschappij heeft verkocht en dat de Chinezen nog 15 jaar het Philips-logo mogen gebruiken. Wat je ziet, is dus niet zo Nederlands als het lijkt.

PLATENMARKT
Hoewel het een vrijdag is, is het druk in het centrum van Eindhoven, wellicht door het mooie weer. Mensen lopen in en uit de winkels en zelfs de ijsjesverkoper doet zaken, ook al zijn we begin oktober. Op het plein voor de winkelcentra Piazza en De Bijenkorf is een markt bezig met vinylplaten en cd’s. “2 euro per stuk en 6 stuks voor 10 euro”, prijst een verkoper zijn waren aan terwijl ik voorbij slenter. De vinylplatenmarkt vindt elke eerste vrijdag van de maand plaats, krijg ik te horen bij de toeristische dienst, waar ik ben binnengestapt. Daar valt mijn oog ook op een aankondiging voor GLOW, dat dit jaar plaatsvindt van 11 tot 18 november.

LICHTKUNSTFESTIVAL
“Het is een lichtkunstfestival dat jaarlijks plaatsvindt en telkens zo’n 700.000 bezoekers trekt”, vertelt de baliemedewerkster. “Tijdens een wandeling van een vijftal kilometer door de binnenstad kom je voorbij tientallen lichtinstallaties en -objecten, zowel op de pleinen als in kleine stegen. Het thema dit jaar is The Beat. Met het evenement zetten we ons nog meer op de kaart als Lichtstad.”

EVOLUON WEER TOEGANKELIJK
Voor ik Eindhoven weer verlaat, ga ik nog langs het Evoluon, een merkwaardig gebouw in de vorm van een vliegende schotel. Hier heb ik afgesproken met Nena Mulder van de organisatie Next Nature. “In de jaren ’60 is het Evoluon gebouwd door Philips en was het een techniekmuseum”, vertelt ze. “Nadien is het gebruikt als congrescentrum en kon je hier enkel binnen als deelnemer. Vorig jaar hebben wij dit gebouw overgenomen en wat velen nog niet weten, is dat iedereen nu weer toegang heeft tot het Evoluon.”

TOEKOMST VAN LANDBOUW
Ze omschrijft Next Nature als een beweging die nadenkt over hoe we in de toekomst moeten leven op aarde en zelfs daarbuiten. Momenteel lopen er in het Evoluon twee tentoonstellingen: Retro Future en Space Farming. We wandelen er op een drafje doorheen en hier en daar krijg ik uitleg. “Bij Space Farming nemen we de bezoeker mee naar de toekomst van voedsel en landbouw”, vertelt Nena Mulder terwijl we langs een aantal iglovormige opstellingen gaan. “In 2050 zijn we met ongeveer 10 miljard mensen op aarde. Hoe gaan we die voeden? We brengen hier mogelijke oplossingen samen.” In de ene iglo gaat het over kweekvlees, in de andere staat een robotkoe die melk geeft. “Hier bootst een wetenschapper de omstandigheden op Mars na voor het telen van groenten en kruiden. We hopen dat we hier straks Marsfrietjes kunnen serveren.” Met deze hoopvolle ideeën fiets ik het laatste stuk terug naar de auto. In Eindhoven heb ik het licht gezien, in meerdere opzichten.

MEER INFO
www.happyweekends.be