Stef Vanlee: "Hup! Allemaal komen werken in de zorg!"

Was verpleegkundige worden een kinderdroom voor jou?
Stef Vanlee: “Nee, als kind wou ik helikopterpiloot of kok worden. Ik herinner me nog dat we restaurantje speelden. Pas toen ik 14 of 15 jaar was en ik op televisie naar Rescue 911 met William Shatner en naar Medisch Centrum West keek, kreeg ik interesse in de zorg. Het triggerde mij. Ik ging toen regelmatig paardrijden en op een keer sloeg er een paard op hol. Een man belandde met zijn hoofd tegen een muur en was een tijd buiten bewustzijn. Ik maakte dat van dichtbij mee. De MUG en de ambulance werden opgeroepen. Het heeft mij mee aangezet om de opleiding te volgen. Veel studenten houden hun opties lang open, ik wist meteen: ik wil op spoed werken.”

Je bent intussen een voorvechter om mensen te overtuigen om in de zorg te gaan werken.
“Ik probeer die boodschap inderdaad uit te dragen. We horen genoeg waarom het niet fijn zou zijn om te werken in de zorg. Dat mag wel eens gaan stoppen. In kranten lees je enkel het slechte nieuws omdat dat verkoopt. Maar de krant kan perfect volgeschreven worden met mooie verhalen uit de zorg. Probleemloos! Als je alleen slechte verhalen hoort, ga je jonge mensen nooit wakker maken en overtuigen. Het is een feit dat de zorg een enorm belangrijke schakel is in de geneeskunde. Het is een hele fijne richting om te studeren. En je maakt écht het verschil. Het klinkt heel heldhaftig in de ogen van de mensen, maar alle verpleegkundigen krijgen te maken met verdriet, woede, onzekerheid… Daarbinnen je taak vervullen, kan veel voldoening geven. Je ontmoet mensen op de meest kwetsbare momenten in hun leven. Vaak in benarde situaties. Ze geven zich daarbij echt bloot. Een relatie gebaseerd op vertrouwen. Het is een privilege dat zij jou dat vertrouwen geven. Je werkt met je verstand, met je hart én met je handen. En je hebt veel werkzekerheid. (glimlacht) Weet je, je kan in alles het positieve en het negatieve zien. Oké, wij werken soms in het weekend, maar je kan wel op een donderdagmiddag naar de Ikea gaan als daar niemand is. (lacht) Alles hangt af van hoe je ernaar kijkt. Het is een fantastische job, zeker als je het combineert met andere interesses, zoals ik dat doe.”

De mooiste job van de wereld?
(overtuigd) “Voor mij is het dat zeker! Maar ik denk dat het belangrijk is dat je dat altijd van je eigen job vindt. Voor een kleuterjuf die dat vindt, is dat ook echt zo. Voor iemand die met hart en ziel in de supermarkt werkt ook. Dat moet de insteek zijn van elke persoon die werkt, toch? Maar los daarvan… Eigenlijk is de verpleegkunde wel echt de mooiste job van de wereld, hoor.” (lacht)

Is het nu anders dan toen jij begon?
“Destijds, zo’n 25 jaar geleden, waren we in onze opleiding met 20 geïnteresseerden voor één plekje in vijf ziekenhuizen. Nu staan er op elke spoedafdeling vacatures open. Wie een job zoekt met werkzekerheid, weet wat te doen.” (glimlacht)

Je hoort vaak dat het belangrijk is om je werk niet mee naar huis te nemen. Is dat op de spoeddienst nog meer zo dan elders?
“Er gaan altijd verhalen mee naar huis. Maar mijn vrouw zit ook in de zorg en zij kan met die verhalen om als er mij iets dwars zit. Als je met iets zit, moet je praten. Dat heb ik wel geleerd. Maar wij dragen een uniform en als ik dat uitdoe na mijn werk probeer ik die verhalen wel achter mij te laten.”

Kijk je anders naar het leven? Ben je minder bezig met pietluttigheden?
“Zeker weten. De meeste mensen die 48 worden, beginnen te zuchten dat ze al bijna 50 zijn. Terwijl ik net dankbaar ben dat ik al 48 ben mogen worden. Dat is echt niet vanzelfsprekend. Met ernstige ziektes en ongevallen. Het is misschien raar, maar ik sta daardoor positiever in het leven. Het zorgt er wel mee voor dat ik altijd voorzichtig ben. Als we bijvoorbeeld op vakantie van een klif gaan springen, het water in. Dan denk ik toch eerst: zou dat wel diep genoeg zijn? Terwijl er de hele dag al honderden mensen aan het springen zijn. Misschien ben je wel iets minder zorgeloos als je op spoed werkt. Dingen die ongevaarlijk lijken, daar zie je soms toch dat er iets mis kan gaan.”

Soms gaat het echt om leven en dood op de spoeddienst. Lukt het altijd om de focus te houden?
“Absoluut. Hoe meer hoogdringend, hoe meer ik gefocust ben. Maar dan heb je natuurlijk ook mensen die met een dikke lip van met een knie tegen het gezicht te botsen tijdens het sporten naar ons komen. Daar word ik net zenuwachtig van. Terwijl een huisarts dat perfect kan oplossen. Of je kan dat zelf. Spoeddiensten verdrinken nog altijd in het werk. Maar er zijn ook andere problemen. Huisartsen werken bijna uitsluitend nog in groepspraktijken waar een patiëntenstop geldt of waar ze enkel via een afspraak binnen de kantooruren terechtkunnen. Zelfs bij wachtposten kan je enkel op afspraak langsgaan. Dat is raar. Op spoed zijn die drempels er allemaal niet. We horen dat vaak: ‘ik kom naar hier omdat ik niet bij mijn huisarts terechtkon’. Bij ons lopen mensen binnen en buiten alsof het een supermarkt is. Misschien moeten we ook terug iets meer voor onze medemensen leren zorgen.”

EEN DOKTER SPELEN

Hoe ben je acteur geworden?
“Dertig jaar geleden ontmoette ik Herman Verbruggen (o.a. bekend als Marc Vertongen in FC De Kampioenen, nvdr.). Hij kwam langs op school en zei dat ie mensen zocht voor een straattheaterstuk. Ik was de enige die daar ‘ja’ op zei. Toen is de bal aan het rollen gegaan. Ik kwam bij het gezelschap Aksident terecht, waar alleen maar professionele acteurs werkten. Daar heb ik veel geleerd. In 2016 heb ik dan zelf de theatervoorstelling ‘Fractie van een seconde’ gemaakt, over de gevaren van het verkeer. Die loopt nu nog en vanaf september gaat de versie 2.0 in première. Toen kwam ook SOS 112 voor VTM op mijn pad, en later ook Dertigers, waar ik de enige veertiger was die een ‘dertiger’ mocht spelen. (lacht) En in Familie speel ik een wederkerige gastrol en ik word ook regelmatig gevraagd voor andere gastrollen.”

Waarbij je meestal een dokter speelt.
(lacht) “Meestal wel ja. Onlangs nog in het derde seizoen van ‘Onder Vuur’. Ach, ik vind dat niet erg. Maar uiteraard wil ik ook gerust eens andere rollen op mij nemen.”

Intussen heb je nog vaker samengewerkt met Herman Verbruggen.
“Klopt. Herman is een goede vriend geworden. Wij hebben bijvoorbeeld samen ‘De Zes van de Kempen’ gemaakt waarbij we van zes Kempische steden iets minder bekende kanten toonden om het toerisme te promoten. Samen hebben we ook een act bedacht: Pinky Ludo. Dat was een vijfderangsmuzikant die graag op feestjes speelde, maar nooit werd gevraagd. En dus vond hij zijn publiek in de toiletten. Hij was dus een combinatie tussen een muzikant en een toiletmadam. Dan zette ik mij in de gang richting de toiletten. Heel tof om te spelen, met een overvloed aan reukverfrissers en van die toestanden. Ik sprak de mensen gewoon aan: ‘ik ga een muziekje spelen terwijl u gaat.’ Als ze dan de deur van het toilet achter zich sloten, speelde ik live muziek via de speakers die in het toilethokje stonden opgesteld. Vloeiende en ontlastende melodieën, zo noemden we dat toen. (lacht) Die act is erg populair geworden. Ik heb dat veel gespeeld, in België en Nederland… In Berlijn zelfs een keer. En op Euro 2000 op de Heizel aan de vip-loge.”

Je hebt ook een boek uit: 112 Verhalen op Spoed. Hoe is dat er gekomen?
“Tijdens een interview zei een journaliste me: je zou een boek moeten schrijven met 112 anekdotes over de spoedafdeling. Dat idee triggerde mij wel. Ik ging het pitchen bij de uitgeverij en voor ik het wist, was ik ook echt een boek aan het schrijven. Om te tonen wat werken in de zorg is. En ook om mee te geven dat gezondheid niet vanzelfsprekend is. Het is het belangrijkste in je leven, en je hebt er veel zelf van in handen.”

Verkeersveiligheid is daarnaast jouw tweede dada geworden.
“Klopt, daarom ook die theatervoorstelling. Wij hopen daarmee echt op een gedragswijziging. Ik denk dat deze manier één van de weinige mogelijkheden is om die echt te bekomen. We horen heel vaak dat mensen vinden dat iedereen die voorstelling te zien zou moeten krijgen. We doen dat zonder met het vingertje te wijzen. De toeschouwer kan perfect zelf zijn conclusies trekken. Weet je, wij denken vaak dat verkeersregels een garantie zijn op veiligheid. Maar dat is niet zo. Ik heb aan mijn kinderen geleerd dat een groen licht niet betekent dat je mag oversteken. Eerst moeten de auto’s gestopt zijn. In het verkeer maak je altijd zelf de keuze, in alles wat je doet. Ook als je bijvoorbeeld met een dronken chauffeur meerijdt. In Schilde zijn er eventjes geleden op korte tijd twee zware ongevallen gebeurd, allebei met een snelle wagen. Als reactie heeft het bestuur daar de snelheid op die baan van 90 naar 70 verlaagd. Maar daar lag het niet aan. Die bestuurders reden misschien 180 km/u. Het zijn de mensen aan het stuur die de fouten maken. Egoïsme zorgt ervoor dat je te snel rijdt. Het gevoel: mij overkomt het niet. Of: ik kan dat, vijf pinten drinken en nog met de auto rijden. Voor sms’en en WhatsAppen achter het stuur heb ik ook geen begrip. Als je bereikbaar wil zijn, zet je telefoon gewoon op Bluetooth en gooi hem vervolgens in het koffer.”

JA ZEGGEN

De zorg en de creatieve sector. Heb je daar een voorkeur in?
"Nee, voor mij werkt die combinatie goed. Ik zeg wel altijd dat mijn beroep verpleegkundige is, hoewel ik evenveel tijd met andere dingen bezig ben. Acteren, schrijven, theater en we zijn ook de tweede reeks van de podcast ‘112 Verhalen op Spoed’ aan het maken. Ik raad het iedereen aan: blijf doen wat je graag doet, ook naast je hoofdberoep.”

Om een beetje avontuur in je leven te krijgen?
“Absoluut. Dat is de job op spoed in se ook. Ik heb altijd ja gezegd op nieuwe dingen die op mijn pad kwamen. Of toch geprobeerd, als het een beetje binnen mijn comfortzone lag. Soms moet je niet te veel nadenken en durven springen. Af en toe heb je dat duwtje nodig om je horizon te verreiken. Zo ga je plots andere mogelijkheden zien die het leven interessanter maken.”

Over avontuur gesproken… Je bent ook een fervent zeiler.
(enthousiast) “Zeilen is voor mij: even weg van alles. Ik heb het 23 jaar geleden geleerd in Cuba. Heel toevallig. Nu ja, ik had een relatie met een arts in opleiding. We hadden plannen gemaakt om samen naar Cuba te gaan. Maar tegen dat we vertrokken waren, was de relatie afgelopen. Maar we hadden geen annulatieverzekering. Dus spraken we af: we zijn grote mensen, we kunnen nog altijd samen gaan. Maar op het vliegtuig zat het er al bovenhands op. (glimlacht) Naast ons hotel bleek een zeilschool te zijn. Dus ik vertelde haar dat ik ging leren zeilen en dat we elkaar bij het avondeten zouden zien. Dat zeilen bleek fantastisch te zijn. Toen ik thuiskwam, kocht ik meteen een kleine catamaran. Daarna een iets grotere en zo verder tot onze huidige boot, waar we met ons volledige gezin op kunnen slapen. Op de boot denk je even aan niks. Je neemt geen zorgen mee aan boord. Alleen de wind, de zeilen en de natuur rondom jou blijft over. Echt fantastisch!”

Wat staat er nog op je verlanglijstje? Een hoofdrol in een film?
“Daar doe ik wellicht te weinig audities voor. Het meeste wat ik doe en gedaan heb, dat heeft toevallig mijn pad gekruist. Maar ze mogen mij bellen, hoor. (glimlacht) Ik zeg niet snel nee. Op mijn verlanglijstje staat: gezond blijven en de vrijheid hebben om keuzes te kunnen maken. We vergeten wel eens dat wij die rijkdom hebben. Er zijn landen waar veilig over straat lopen zelfs geen optie is. En na mijn pensioen ga ik nog verre reizen maken met de boot. Wie weet wat mij nog te wachten staat? Ik heb geen idee, maar ik kijk er alvast naar uit.”