De wonderlijke wereld van Sebastiaan Van Doninck

We zochten Sebastiaan (42) op in zijn atelier in Zoersel. Door het grote raam heeft hij uitzicht op de bosrijke omgeving. Een enkele vogel scheert nog langs het roestend gebladerte. Het wordt stilaan te koud voor de dieren die hij het liefste tekent. Op de tekentafel liggen grote vellen papier, borstels en tubes aquarelverf. Het indigo blauw is aan z’n laatste restje toe. “Alweer”, lacht Sebastiaan. “Het is een prachtige kleur. Donkerder dan zwart en het geeft zowel schaduw als contrast.”

Besefte je als kind al dat je tekentalent had?
Sebastiaan Van Doninck: “Eigenlijk was tekenen toen een ontsnapping uit een drukke wereld. Ik ben opgegroeid in een gezin waar naast mijn broer en zus ook zeven pleegkinderen een tijdelijke thuis hadden. Ze waren erg aanwezig in de familie. Ik ben toen veel gaan tekenen omdat ik voelde dat ik me daarin kon verliezen. Het was voor mij een manier om te verdwijnen in een ander universum.”

En je bent blijven tekenen. Waar heb je het vak geleerd?
“Ik heb de opleiding illustrator gevolgd in Sint-Lucas Antwerpen. Als je me toen had gezegd dat ik later met aquarel zou werken, zou ik je niet geloofd hebben. Je moet geduld hebben, het laten drogen en nat in nat aandurven. Aquarel vraagt veel sturing en controle en toch moet het er direct en vluchtig uitzien. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening. Maar ik ben het wel blijven doen. Ik hou van het transparante en het papier dat zichtbaar blijft. Vandaag geef ik er trouwens les. Die jonge studenten inspireren me nog elke dag.”

‘De Fantastische Vliegwedstrijd’ gaat over vogels die vliegtuigjes bouwen en een wedstrijd houden. Teken je vaak verhalen die over dieren gaan?
“Zeker, ze zijn mijn favoriete onderwerp. Ik vind mensen minder boeiend om te tekenen. De fascinatie voor dieren heb ik te danken aan ons ‘Tante Nonneke’ van Turnhout. Als we bij haar op bezoek gingen, kreeg ik een stapeltje fiches over dieren mee. Vooraan een kleurprent, op de achterkant een beschrijving waar en hoe het dier leefde. Thuis bekeek ik die fiches elke avond voor ik ging slapen. De verzameling is gegroeid tot zo’n vijfduizend exemplaren en ik kan ze in mijn hoofd nog altijd oproepen. Ik heb geen internet nodig om mij een beeld te vormen van een dier dat ik wil tekenen.”

Hoe breng je de dieren tot leven?
“Ik geef ze menselijke eigenschappen en gevoelens. Humor, intelligentie, melancholie… Eenzaamheid komt vaak terug, je kan dat bijna als een rode draad zien in mijn werk. Ik zet de figuurtjes graag in de onmetelijke natuur. Daarom hou ik zo van de Scandinavische landen. In 2016 ben ik tien dagen in Björköby in Zweden ‘artist in residence’ geweest. Ik mocht er werken in de bibliotheek van het ouderlijk huis van Astrid Lindgren. Dat was een cadeau.”

Voor de boeken werk je samen met een auteur die de tekst schrijft. Beperkt je dat in je fantasie, omdat je je aan een bestaand verhaal moet houden?
“Helemaal niet, een goed boek is een symbiose tussen illustrator en schrijver met beelden en tekst die elkaar aanvullen. Ze vertellen niet noodzakelijk hetzelfde. Dat is boeiender voor de lezer omdat het een gelaagdheid geeft. Als de tekst over een appel gaat, teken ik daar een rups naast. De lezer gaat zich dan afvragen wat een rups met die appel gaat doen. Het is een belangrijke les die ik in mijn opleiding heb geleerd.”

Sluipen er soms maatschappelijke statements in je werk?
“Vroeger wel, toen ik voor magazines artikels illustreerde. Ik herinner me een tekening van Hans en Grietje. Ik liet ze niet naar het peperkoeken huisje gaan maar naar een bank. Dat was best pittig. In wat ik nu maak, stop ik ook dat sarcasme maar dan subtieler en ik probeer altijd rekening te houden met hoe de wereld er vandaag uit ziet. Diversiteit is belangrijk geworden in mijn werk.”

Je werk is inmiddels over de landsgrenzen geraakt. Hoe is die samenwerking?
“Ik heb lang voor een agent in New York en Hong Kong gewerkt maar ben ermee gestopt. Ze waren een beknotting in mijn inspiratie. In de Verenigde Staten zeggen commerciële mensen wat je wel of niet mag tekenen. Gewelddadige acties: zoveel mogelijk maar een blote borst: ho maar! In Hong Kong moest ik mijn tekeningen tot in het oneindige aanpassen, tot en met de kleur van de vingertjes. Bovendien hielden ze geen rekening met het tijdsverschil. Op hun mails verwachtten ze binnen het uur een antwoord, terwijl het hier dan nacht was. Dat was niet vol te houden. Vandaag zorgt mijn uitgeverij ervoor dat de boeken vertaald en in het buitenland uitgegeven worden.”

In je atelier hangen ook zwart-witaquarellen die ver van je kleurplaten uit de kinderboeken staan. Vanwaar die wending?
“Naast mijn werk als illustrator ben ik ook actief als kunstenaar. Voor mijn welzijn moet ik periodes inlassen van absolute vrijheid, zonder een opdracht voor een prentenboek. Het is een manier om te herbronnen en te experimenteren. Noem het de motor om vooruit te geraken als beeldenmaker. Vorig jaar heb ik een ernstig ongeval gehad, met een lange en intense revalidatie. Alles lag stil, ik kon enkel nog nadenken over wat ik met mijn toekomst wilde doen. De twijfel dat ik niet meer zou kunnen tekenen, sloeg ongemeen hard toe. In mijn vrij werk heb ik toen terug de energie gevonden om als kunstenaar verder te gaan. Ik ga nu wandelen, teken landschappen en maak grote schilderijen…”

Ga je dan geen prentenboeken meer illustreren?
“Oh jawel, dat komt zeker terug. Het is voor een illustrator tof om te zien als een kind meteen ziet wat je met een vogel die een vliegtuig maakt bedoelt. Ze verzinnen er vanalles bij, zelfs als ze nog niet kunnen lezen. Kinderen kunnen vol aandacht prenten bewonderen en vinden er dingen in waar volwassenen overheen kijken. In mijn laatste boek ‘Helden’, dat ik met jeugdauteur Daan Remmerts de Vries maakte, heb ik mensen getekend. Omdat het mythische figuren zijn, kon ik ze laten opgaan in de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Er mag een magisch kantje aan zijn, liefst nog met een hoek eraf. Niet alles hoeft perfect te zijn.”

Wanneer is voor jou een tekening dan ‘af’?
“Moeilijke vraag maar ik kan antwoorden met een quote van de Deense kunstenaar Per Kirkeby: ‘een goed schilderij is altijd af’. Voor mij was dat een eyeopener dat veel zegt over het evenwicht in een beeld en hoe je dat stap voor stap opbouwt. Ik voel het ook als ik bezig ben wanneer een werk goed zit. Elke lijn of kleur die je toevoegt, is meteen duidelijk.”

Is dat ook wat de bezoekers van je tentoonstelling in de bibliotheek van Herentals gaan zien?
“De illustraties van ‘De Fantastische Vliegwedstrijd’ komen er op groot formaat. Niet de originelen, aquareltekeningen zijn UV-gevoelig. Ook werk uit ‘Het meest eenzame land ter wereld’ is er te zien. De zwart-witaquarellen uit mijn vrije werk, worden niet tentoongesteld. Een bibliotheek is een plek van boeken. Ik ben ervan overtuigd dat boeken altijd zullen blijven bestaan en uitgeverijen zijn zich daar terdege van bewust. Ze doen veel moeite om met kwaliteitspapier en een mooie cover van elk boek een juweeltje te maken. Reken maar dat ze het digitale tijdperk zullen overleven.”

MEER INFO
De tentoonstelling over het illustratiewerk van Sebastiaan Van Doninck is nog tot 30 december 2021 te bezoeken tijdens de openingsuren van de bibliotheek van Herentals. Voor meer info: www.herentals.bibliotheek.be.