Hout is het nieuwe staal in Arendonkse sporthal

POLO-architecten diende samen met B&R, Hooyberghs, CLTs en SDKe in 2022 het ontwerp in voor de nieuwe sporthal, na een oproep vanuit het Arendonkse gemeentebestuur. Hun ontwerp kwam als winnaar uit de wedstrijd en is nu in uitvoering. Architecten Cristian Stoian en Jens Verley werken hier al van het begin aan mee. Het is de bedoeling dat in het najaar in de sporthal de eerste basketbal naar de ring gegooid wordt en de eerste volleybal wordt opgeslagen. En ook in de danszaal zullen volgend seizoen de eerste danspassen gezet worden terwijl in de dojo Arendonkse judoka’s hun tegenstrevers in een houdgreep zullen proberen te krijgen.

Grappig dat een ontwerp voor een sporthal waar binnenkort allerlei wedstrijden gehouden worden, zelf ook het resultaat is van een wedstrijd. Was de architectuurwedstrijd voor jullie ook een vorm van sport?
Jens Verley: “Sport zou ik het niet noemen. Maar het was wel een hele inspanning en we hebben er met heel het team aan gewerkt. Als het sport geweest was, was het dus zeker een ploegsport. De uitdaging was om een duurzaam gebouw te maken waarbij CLT als materiaal voorgeschreven was.”

CLT? Kan je mijn geheugen even opfrissen?
Cristian Stoian: “CLT is de afkorting van Cross Laminated Timber of in het Nederlands: kruislaaghout. Het bestaat uit dennenhout dat kruiselings verlijmd wordt tot grote, solide masterpanelen waaruit op maat gemaakte bouwelementen gefreesd en versneden worden. Die bouwelementen worden dan naar de werf gebracht waar ze gemonteerd worden tot de gewenste bouwstructuur. Het basismateriaal van CLT-panelen is hernieuwbaar in tegenstelling tot een betonnen of stalen structuur.”

Dankzij CLT wordt de sporthal dus een duurzaam gebouw?
Jens: “De bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van de totale uitstoot van broeikasgassen. En het grootste deel van die uitstoot komt voor uit de structuur van het gebouw. Dat komt omdat bij de productie van staal en beton heel wat CO2 wordt uitgestoten. Omdat CLT een houtproduct is kunnen we die CO2 -uitstoot vermijden. In tegenstelling tot staal en beton wordt hier zelfs CO2 in het gebouw opgeslagen omdat de bomen waarvan het hout afkomstig is tijdens hun groei CO2 hebben opgenomen. Die CO2 komt niet vrij in de atmosfeer tijdens de volledige levensduur van het gebouw.” Cristian: “Zo wordt in deze sporthal meer dan 2.500 ton CO2 voor tientallen jaren opgeslagen door gebruik van hout als hernieuwbaar materiaal. Met het huidige West-Europese bosbestand duurt het 30 minuten om deze hoeveelheid hout te produceren. Als we er als samenleving voor zorgen dat we telkens nieuw bos aanplanten wanneer we bomen kappen voor de bouw, kunnen we zo zorgen dat we steeds CO2 -neutraal bouwmateriaal beschikbaar hebben.”

CO2-opslag in plaats van uitstoot dankzij het gebruik van CLT. Is deze sporthal verder niet anders dan de andere sporthallen in de Kempen?
Jens: “Toch wel! Dit gebouw zal bijvoorbeeld geen fossiele brandstoffen gebruiken. Er is geen gasaansluiting of mazoutketel aanwezig. Verwarming van het gebouw en van het sanitair water gebeurt volledig elektrisch. Daarom wordt het dak voorzien van zonnepanelen en zonneboilers. Het BEO-veld zorgt ervoor dat de warmte die we in de zomer afvoeren uit het gebouw wordt opgeslagen om in de winter te gebruiken.”

Een BEO-veld? Wat is dat net?
Cristian: “BEO is een afkorting voor ‘boorgat energieopslag’. Op het bouwterrein werden verschillende grondboringen tot 150 meter diepte gedaan. Daarin zijn leidingen aangebracht waarin een water-glycol mengsel tijdens de zomer koude onttrekt uit de ondergrond om het gebouw te koelen. Hierdoor warmt de grond in het boorgat op. Met behulp van een warmtepomp wordt deze warmte tijdens de winter opnieuw gebruikt.” Jens: “Een ander groot verschil tussen dit gebouw en de traditionele sporthallen is ook het circulaire ontwerp. Dat is heel zichtbaar omdat een bestaand gebouw met kleedkamers niet is afgebroken om plaats te maken voor de nieuwbouw, maar mee geïntegreerd is in het geheel. Daarnaast is de sporthal zo ontworpen dat het losmaakbaar is. We hebben gekozen om een flexibel plan te maken door met kolommen en balken te werken die op een grid van vijf op vijf meter staan. De kolommen staan met andere woorden telkens op een afstand van vijf meter ten opzichte van elkaar. Op die manier kan het gebouw in de toekomst binnen hetzelfde grid gemakkelijk aangepast worden door het wijzigen van niet-dragende binnenwanden. Indien er uitgebreid moet worden kunnen bijkomende elementen aangehecht worden of de elementen kunnen anders geschakeld worden.” Cristian: “Het grid van vijf op vijf meter heeft niet enkel een effect op vlak van circulariteit. Het wordt ook echt zichtbaar in het gebouw zelf en zorgt voor een specifieke beleving. Door deze opbouw hebben we bijvoorbeeld geen nauwe gangen die de ruimtes met elkaar verbinden, maar ontstaat een brede centrale boulevard. Die boulevard is als het ware de kern en de lijm van het gebouw. Het is een plek waar sporters en supporters elkaar kunnen ontmoeten.”