Onze reporter gaat voluit voor een zelfgemaakt eindejaarsgeschenk

Elke maand neemt onze reporter een atypische, spannende of relaxerende activiteit onder de loep. Kritisch, maar met een kwinkslag rapporteert hij zijn wedervaren. Deze maand: glasfusen.

Het zal u wellicht verbazen, maar ik heb niets met geschenken. He-le-maal niets. Als ik ze krijg, ben ik doorgaans zo verlegen dat ik niet weet waar eerst te kijken. En moet ik ze zelf geven, omdat sommige omstandigheden daar nu eenmaal om vragen, vergeet ik ze telkens weer te kopen. Het is ook altijd wat. De laatste keer dat ik me nog eens echt heb uitgesloofd, las ik in de ogen van mijn vriendin alsnog een diepe teleurstelling. Waarom? Joost mag het weten. Wat is er in hemelsnaam mis met een stijlvol lingeriesetje van Primark of — toch altijd handig om in huis te hebben — een strijkijzer van Domo? Ze vond een huishoudtoestel als kerstattentie beneden alle creatieve peil, maar intussen zijn de plooien weer gladgestreken.
Met drank en sieraden kan het nooit fout gaan, kwam het vrouwenmagazine verder nog te zeggen. Met een combinatie van die twee vast nog minder. En dus wordt het dit jaar — hou u vast — een fles zelfgemaakte limoncello in een gepersonaliseerde verpakking met enkele glasfusing-elementen en een duo sieraden uit de eigen oven. Alsjeblief! Geen vent die het mij nadoet. Je zal het zien: over een dikke maand is iedereen die farce met dat goedkope setje en dat strijkijzer al lang weer vergeten.

PAUW VAN GLAS
Voor het glasfusen, de eerste stap in de creatie van mijn geschenk, klop ik aan bij Maaike Depauw, de motor achter Pavão de Vidro, Portugees voor ‘pauw van glas’. “Tien jaar geleden gingen we met het gezin op reis naar Center Parcs”, blikt Maaike terug. “In de buurt ontdekte ik een glaswinkeltje met werkjes in alle vormen, kleuren en maten. Ik raakte zo geboeid dat ik na corona zelf met glasfusen ben begonnen. Eerst als hobby, later professioneel. Intussen heb ik ook mijn embleem van erkend ambacht op zak. De naam van de zaak, Pavão de Vidro, verwijst naar mijn Braziliaanse roots.”
Over het ontstaan van fusen — of smelten — doen verschillende verhalen de ronde. De ene bron beweert dat de basistechniek werd uitgevonden door de Egyptenaren, de andere schrijft die eer toe aan de Romeinen. Die zouden onder de indruk zijn geweest van de eindeloze mogelijkheden met glas. “Dat kan kloppen”, zegt Maaike. “Het leuke aan fusen zijn de chemische reacties in het glas, veroorzaakt door de aanwezige mineralen, zoals koper en zwavel. Als je kleuren combineert, krijg je vaak andere tinten. Glas dat wordt gesmolten verandert in de meeste gevallen sowieso al van kleur.”
Maaike Depauw is autodidact: ze leerde het fusen aan de hand van literatuur en online tutorials. “Ik ben begonnen met Amerikaanse instructiefilmpjes, nadien ben ik de mosterd gaan halen bij Duitse en Nederlandse voorbeelden. In mei van vorig jaar hield ik mijn eerste expositie. Dat was een succes. Ook de workshops die ik zelf organiseer lokken veel volk. Ik mag niet klagen. Mijn mooiste werk tot dusver? Een stuk drijfhout met glazen vissen. Sindsdien durf ik mezelf een kunstenares te noemen.”
Zo ver ben ik niet. Nóg niet. Het is louter een kwestie van tijd. “En goesting”, vult Depauw aan. “Wie er zin in heeft en voldoende oefent, komt al snel tot mooie resultaten. Ook belangrijk: creativiteit. De rest is een zaak van degelijk materiaal. Met glas, een veiligheidsbril en een geschikt snijmes kom je al ver. Zelf gebruik ik ook een ringzaag, een slijpmachine en een professionele oven, maar die zijn duur. Als beginnend hobbyist heb je ze in principe niet nodig.”

CITROENSCHIJFJES
Omdat bij het produceren van limoncello ook citroenen komen kijken, mikken we op nagebootste citroenschijfjes op een glasplaat, die later op de feestdoos zal worden bevestigd. “Eerst stapel je laagjes glas op elkaar. Die smelten vervolgens samen. In de oven krijgt het glas een vloeidikte van 6 mm. Bij het fusen kunnen we kiezen voor een tack fuse op 750°, waarbij het glas lichtjes aan elkaar wordt gesmolten, of een full fuse op 800°, die ervoor zorgt dat de laagjes helemaal in elkaar vloeien.”
Het tekenen, snijden, slijpen en samenstellen van de glazen schijfjes gaat vlotter dan verwacht. “Ze zijn perfect”, oordeelt Maaike. “Alsof ik ze zelf gemaakt heb, zowaar. Straks worden ze in de oven op een doorschijnende glasplaat gesmolten, waardoor alles één mooi geheel wordt. Of jij met het eindresultaat indruk zal maken als straks de cadeautjestijd weer aanbreekt? Reken maar!”

DUIZEND GRADEN
Het is met glasfusen precies zoals Depauw beweert: eenmaal je de techniek onder de knie hebt, is er geen houden meer aan. Na de workshop bij Pavão de Vidro voel ik een onweerstaanbare drang om nóg meer te creëren. Op zoek naar geschikt materiaal voor thuisgebruik kom ik uit bij de Nederlandse HotPotShop, the place to be voor beginners én gevorderden. Zoals de zogeheten ‘hotpot’, een magnetronvriendelijke mini-oven die een dure bakoven overbodig maakt, zolang je mikt op kleine projecten. “De laagdrempelige aanpak, waarbij de hotpot al na tien tot vijftien minuten mooie resultaten oplevert, is voorlopig nog onbekend”, zegt Ilja Tenholter, die het Nederlandse volk leert fusen. “Sommige mensen vinden het best spannend, omdat het glas soms tot wel 1.000° heet wordt. Dat is weer wat anders dan een lasagneschotel die bij een temperatuur van 200° wordt bereid.”
Om een eigen sieraad te kunnen maken, volstaat een eenvoudige starterskit, belooft de website. “Je kan de hotpot in elke magnetron gebruiken. Mijn advies is wel om een kleine tweedehands magnetron aan te schaffen, in functie van de veiligheid. Ga in dat geval voor het meest eenvoudige en goedkoopste exemplaar dat je kan vinden. Meer hoeft dat niet te zijn.”
De lat ligt hoog. Ik ga voor een kleurrijke hanger die tegelijk ook als een broche gedragen kan worden én een kettingjuweel. In één baksessie, als het even kan. “Dat is niet wat doorsnee mannen doen”, glimlacht Tenholter. “Het zijn meestal vrouwen die naar een specifiek eindproduct streven. Mannen benaderen het vaak technischer. Op dat vlak ben je een uitzondering.”
“Alles hangt af van wat je zelf mooi vindt”, vult Ilja aan. “Of wat diegene voor wie de juwelen bestemd zijn mooi vindt. Begin met kleinere elementen en leg die naast elkaar, in een Mondriaan-achtige mozaïek. Leg daar een doorzichtig plaatje overheen. Tijdens het smelten wordt dat een mooi raamwerk van kleuren. Daar komt best wel wat snijwerk bij kijken, maar het resultaat is navenant. Onthoud wel dat het met glas altijd afwachten is hoe het eindproduct eruit zal zien. Glas durft tijdens het smelten heel onvoorspelbaar te zijn.”
Met een veiligheidsbril — het is geen zicht, maar er is gelukkig niemand die toekijkt — sla ik gretig aan het snijden. Inzet: een hanger en een kettingjuweel, met een driekleurig motief, exact zoals ik het hebben wil. Zonder compromissen, ondanks de voorspelde onvoorspelbaarheid van het glas. En bak ik er uiteindelijk weinig van, dan is er gelukkig nog Primark. Of Domo. Heeft mijn vriendin eigenlijk al een waterkoker?

Foto’s: Amber Caremans

MEER INFO
www.pavao-de-vidro.be
www.hotpotshop.nl