De geluksdriehoek: "De nood om aan ons geluksgevoel te werken is groot"

Aan de tafel bij Logo Kempen in Turnhout zitten Lynn Weyns, verantwoordelijke voor geestelijke gezondheid en Fien Engels, preventiemedewerker van CGG Kempen (Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg) en één van de begeleidsters van de workshops. Siel Styns loopt als studente toegepaste psychologie hier stage en volgt het gesprek mee. De tafel ligt bezaaid met folders, affiches en postkaarten. In de hoek van de kamer staan de dozen al klaar die mee moeten naar de workshops in Laakdal en Vorselaar. “Want de nood is groot om aan het geluksgevoel van de mensen te werken”, zegt Lynn. “Eén op de drie Belgen wordt in zijn of haar leven ooit geconfronteerd met een psychische kwetsbaarheid. In Vlaanderen kampt 7% van de werkende bevolking met een burn-out, 9% zit in de gevarenzone en onze zelfmoordcijfers zijn bij de hoogste van Europa. Bovendien beginnen de psychische problemen vaak al op jonge leeftijd. 31% van de jongeren tussen 14 en 25 jaar geeft aan dat hij of zij niet goed in z’n vel zit. Dat zijn onthutsende cijfers uit een grootschalige gezondheidsenquête van 2018. En toen moest de coronapandemie nog komen.”

GELUK ZIT IN EEN DRIEHOEKJE
De geluksdriehoek steunt op drie pijlers: jezelf kunnen zijn, goed omringd zijn en je goed voelen. “Ze zijn evenwaardig en passen als puzzelstukken in elkaar”, vertelt Fien. “Moeten ze alle drie vervuld zijn om je gelukkig te voelen? Zeker niet, 100 % gelukkig zijn bestaat niet en dat willen we ook niet. Af en toe kantelt de driehoek, door de oranje bol die staat voor tegenslag of een minder goed moment. Daar is niks mis mee. Integendeel, die tegenslagen helpen je om je gelukkige dagen nog meer te waarderen. In de workshop is onze eerste vraag aan de deelnemers: wat is jouw definitie van geluk? Veel mensen antwoorden dat het vooral kleine gelukjes zijn die de dag mooier maken. Uit die ervaringen proberen we dan met gesprekken en praktische oefeningen een duurzaam geluksgevoel te halen. Eén van die oefeningen is bv. het dankbaarheidsboekje. Dagelijks effectief opschrijven waarvoor je in de afgelopen dag dankbaar bent geweest. Die routine bevordert ons geluk positief, dat is wetenschappelijk bewezen. In de begeleiding van de workshops komt bij de deelnemers ook vaak de struikelblok van piekeren naar boven. Je gedachten moeilijk onder controle krijgen, wakker liggen over bepaalde zorgen… We zien dan dat de deelnemers ook elkaar inspireren door hun oplossing voor dat piekeren te delen.”

GELUK IS ER VOOR IEDEREEN
Met de geluksdriehoek-campagne richten de ontwerpers en Logo Kempen zich niet onmiddellijk op mensen die al kampen met een psychische kwetsbaarheid. “Zij hebben meer nood aan professionele ondersteuning of therapie”, weet Lynn. “Logo Kempen heeft daarvoor handige hulpkompas-postkaartjes gemaakt waarop per specifieke doelgroep zorgpartners zijn samengebracht die hen op het goede pad kunnen zetten. De geluksdriehoek is er voor een bredere groep, mensen die zich af en toe wel eens minder goed in hun vel voelen en daar iets aan willen doen.” Wetenschappelijk wordt geluk vaak omschreven als levenstevredenheid. Maar die term vinden Lynn en Fien te complex om een groot publiek te bereiken. “Het woord ‘geluk’ nemen we veel vaker in de mond. Het begint al als we elkaar een gelukkig nieuwjaar wensen. We komen uit een woelige periode en we merken vandaag dat openbare besturen, verenigingen en scholen veel meer inzetten om hun mensen te ondersteunen in het terugvinden van een geluksgevoel. Het thema leeft erg en dan is zo’n campagne welkom. Het maakt mensen veerkrachtig en leert hen omgaan met de uitdagingen die het leven biedt. Bovendien kan de geluksdriehoek als continuüm meegenomen worden door zorgpartners die specifieke hulp aanbieden. Zij schakelen dan verder op basis van wat de patiënt in die workshop of digitale cursus heeft ervaren.”

GELUK BEVORDEREN VIA HET SCHERM
De workshops worden al op heel wat plaatsen ingericht maar zijn nog niet voor iedereen bereikbaar. Voor deze mensen is er in afwachting de digitale cursus. “Met vragen, fi lmpjes, oefeningen en extra info kan je aan de slag om je gelukscore te verhogen”, legt Fien uit. “In functie van je antwoorden zullen er specifi eke oefeningen gepresenteerd worden zoals bv. je denkfouten herkennen, de vijfvingeroefening om meer positiviteit te ervaren, hoe je door veerkracht optimistischer kan worden… Maar de website zegt ook dat jouw geluksscore een momentopname is. Het is goed om na een tijdje de vragenlijst opnieuw in te vullen om je geluksscore te evalueren.” Stagiaire Siel beaamt. “Ik heb ter voorbereiding van mijn stage de digitale cursus gevolgd. Niet omdat ik me ongelukkig voelde, ik had niet het idee dat ik aan mijn geluk moest werken. Maar door het invullen van de vragenlijst en de oefeningen heb ik geleerd dat ik toch heel wat zaken kan doen om mijn welbevinden verder te bevorderen. Ik kan het iedereen aanraden, ook al heb je het gevoel dat je al veel doet om je gelukkig te voelen. Je ervaart er het besef dat je nog méér kan doen.” “Voor de schoolgaande jeugd van 12 tot 16 jaar is de geluksdriehoek herwerkt met voor hen specifi eke tools”, vult Lynn aan. “Zij kunnen terecht op de website www.noknok.be.”

GELUK OP WERELDSCHAAL
In de geschiedenis noemen deskundigen, o.a. professor emeritus Mark Elchardus die het boek ‘Het Grootste Geluk’ schreef, de 18de eeuw wel eens de ‘eeuw van het geluk’. Mensen begonnen toen veel over geluk te spreken. Voordien was het leven voor velen zo hard en onvoorspelbaar dat men gewoon chance had als men geen honger leed of slachtoffer werd van geweld. En je had brute pech als die narigheid je wel overkwam. Ook de geluksdriehoek is ontwikkeld door deskundigen die onderzoek doen naar: wat is geluk, gelukkig zijn en hoe kunnen we dat geluksgevoel versterken. En is er zoiets als een beetje gelukkig of heel gelukkig zijn? “Geluk kan wel degelijk gemeten worden”, legt Lynn uit. “Wetenschappers hebben o.a. vastgesteld dat veel geld hebben je gelukkig maakt maar dat heel veel geld hebben je niet méér gelukkig maakt. Al zullen er altijd mensen zijn die nooit genoeg hebben om zich gelukkig te voelen. Er is ook een transitie aan de gang van ‘veel hebben door consumptie’ naar ‘zich verbonden voelen met en gerespecteerd worden door anderen’. Want niets doet meer afbreuk aan geluk dan eenzaamheid.” Of ook de cultuur waarin je opgroeit een rol speelt? “Uiteraard speelt de maatschappij een rol. De omgeving waarin we opgroeien draagt 10% bij aan ons geluksgevoel. Het grootste deel, 50%, wordt bepaald door onze genen. Dit betekent dat we over 40% van ons geluk zelf controle hebben. Hoe we in het leven staan, onze draagkracht en veerkracht en hoe we omgaan met uitdagingen en tegenslagen. Het grootste deel om die competenties te versterken en zo je geluksscore te verhogen, hebben we echt zelf in handen. En net op dit deel focust de geluksdriehoek. Met de workshops en de digitale cursus hopen we alle Kempenaren tools te geven om aan hun geluk te werken.”

MEER INFO
Workshops in de Kempen: www.logokempen.be en www.gezondekempen.be.
De digitale cursus: www.geluksdriehoek.be, voor jongeren: www.noknok.be.
Op www.hulpkompas.be zijn alle instanties samengebracht waar je terecht kan voor specifieke hulp of een luisterend oor.