Kristof Van Den Bergh, regisseur van klimaatfilm ‘2050’: “Onze snel stijgende zeespiegel was voor mij een eyeopener”

Of hij nooit een carrière voor de camera heeft geambieerd? De openingsvraag doet Van Den Bergh spontaan glimlachen. “Ik gedij niet voor een camera, wel achter de camera of in een donkere montagecel. Daar voel ik me thuis.”

Film en televisie: wanneer voelde je voor het eerst dat het die sector zou worden?
Kristof Van Den Bergh: “Voor mij was het al een uitgemaakte zaak toen ik acht jaar was. Ik was als kind druk bezig met de VHS-recorder van mijn ouders. Ik nam films op en voorzag elke cassette van een label met daarop de naam van de regisseur en zelfs die van de componist van de soundtrack, als ik ook de muziek goed vond. Na de middelbare school ben ik meteen naar de filmschool gegaan. Die keuze was snel gemaakt.”

Er moet toch iets geweest zijn dat jou als kind getriggerd heeft? Enig idee wat?
“Films als ‘Back to the future’ en ‘The Karate Kid’, herinner ik me nog. Na die laatste film stond ik in de tuin al die oosterse bewegingen te imiteren.”

Jouw diploma heeft alvast gerendeerd. Blik eens terug op jouw loopbaan tot dusver.
“Na een aantal opdrachten op vlak van klank en montage, werd het toenmalige Prime Sport mijn eerste echte werkgever. Via die weg ben ik dan weer in de wereld van de sportdocumentaires beland en heb ik bijdragen geleverd aan Belga Sport. Nadien volgde de regie van ‘Kantine’, een sportprogramma met Eric Goens als host. Het is in die periode dat ik voor het eerst, en dus eerder toevallig, met hem in contact ben gekomen. Nadien ben ik met Eric blijven samenwerken.”

Is ‘2050’, de klimaatfilm die eerder deze maand in première is gegaan, tot dusver het strafste project op jouw cv?
“Dat kan je wel stellen. Voor deze film kon ik beschikken over een groter budget. Bovenal gaat van Antarctica een enorme aantrekkingskracht uit. Het voelt als op reis gaan naar een andere planeet. Ik heb maar vijf seconden moeten nadenken toen Eric me vroeg om die film te draaien.”

Antarctica lijkt me als filmset een allesbehalve vanzelfsprekende locatie, toch?
“Absoluut. In de eerste plaats krijgt niet iedereen zomaar toegang tot het continent. Om toestemming te krijgen moet eerst een hele checklist worden afgevinkt. Op dat vlak was ‘2050’ een unieke opportuniteit. Ik ben, al zeg ik het zelf, ook blij met het resultaat.”

Voor wie het nog niet zou weten: waar gaat ‘2050’ over?
“‘2050’ verwijst naar een concreet jaartal. Het is een doeldatum. In dat jaar moeten we wereldwijd klimaatneutraal zijn en onder de twee graden opwarming geraken. Dat punt bereiken en blijven handhaven wordt een aartsmoeilijke klus. Onze film zoomt in op de gevolgen van de klimaatopwarming op onze poolgebieden. Op Groenland is het ijs al fel aan het smelten en we zien nu ook hetzelfde op Antarctica.”

Het centrale thema maakt van ‘2050’ ook een wetenschappelijk tijdsdocument. Wat heb jij zelf met wetenschappen en het klimaat?
“Wat wetenschap betreft ben ik als leek in dit project gestapt, wat niet wegneemt dat ik ook zelf een inspanning wil doen voor een beter en gezonder milieu. Ik eet duurzaam door bewust te kiezen voor vegetarische en vegan voeding, mijn vriendin en ik hebben ons huis laten isoleren, ik verplaats me zo weinig mogelijk met het vliegtuig en ben de eigenaar van een onverharde en biodiverse tuin. Ik ben dus mee met de boodschap.”

Welke boodschap concreet?
“Ik zal antwoorden met een voorbeeld. Hittegolven die zich momenteel in altijd maar extremere vorm voordoen boven onze oceanen zorgen ervoor dat het zeewater versneld opwarmt en sneller Antarctica bereikt. Door contact met het warme zeewater gaat het ijs in sneltempo smelten, wat gevolgen heeft voor het stijgen van onze zeespiegel. Dat was voor mij een eyeopener. Kunnen we de opwarming van de aarde geen halt toeroepen, dan waren de eerste prognoses dat de zeespiegel een meter zou stijgen tegen het einde van deze eeuw. Dat punt zijn we al lang voorbij. Klimaatwetenschappers spreken nu al over een stijging van 1,8 meter. Dat heeft vooral gevolgen voor landen als België, met veel steden aan het water en een relatief lange kustlijn. Al geldt dat alles niet alleen voor ons land. Het is overal ter wereld vijf voor twaalf, als het al niet later is.”

De camera zoomt ook in op het werk van bepaalde klimaatwetenschappers. Wie krijgt de kijker te zien?
“Poolreiziger Alain Hubert en NASA-glacioloog Eric Rignot, om er maar twee te noemen. Het is niet alleen een film over het klimaat, maar ook over mensen als Alain en Eric, die bijna hun hele leven aan de studie van onze poolgebieden wijden. Geloof me, voor dat soort werk moet je echt in de wieg zijn gelegd. De film is dus deels ook een eerbetoon aan de expeditieleiders, onderzoekers en wetenschappers die daar actief zijn. ’2050’ presenteert zowel prachtige natuurbeelden als een flinke brok geschiedenis. We brengen de Prinses Elisabethbasis in beeld, maar de film katapulteert de kijker ook terug naar het jaar 1898, toen de Belgische ontdekkingsreiziger Adrien de Gerlache met zijn schip Belgica de allereerste wetenschappelijke missie naar de Zuidpool leidde, daar een jaar kwam vast te zitten in het ijs en er noodgedwongen moest overwinteren.”

Een penibele situatie, maar daar zijn jullie evenmin aan ontsnapt.
“De werkomstandigheden waren uitdagend, dat klopt. Tijdens de sneeuwstorm waarin we verzeild zijn geraakt daalde de gevoelstemperatuur tot -50°. Daardoor kon altijd maar vijf tot tien minuten gefilmd worden vooraleer het mechanisme van onze lens vastvroor. Nadien was het telkens een half uur wachten. Dat was de grootste uitdaging voor ons, maar ook voor het materiaal. Tijdens die sneeuwstorm ben ik uitermate kalm gebleven, maar achteraf bekeken had ik misschien toch wat meer angst moeten voelen. Alain Hubert zei zelf dat het één van de strafste stormen was die hij ooit had meegemaakt. Heel even zijn we van onze koers afgeweken en liepen we het gevaar in een zogeheten ‘crevasse’ terecht te komen. Die ravijnen zijn daar soms wel honderd meter diep. Alles is goedgekomen, maar het had veel erger kunnen aflopen.”

Wie zou ‘2050’ zeker gezien moeten hebben, volgens jou?
“Om eerlijk te zijn: iedereen, al hoop ik vooral dat ook onze beleidsmakers gaan kijken. Om het klimaat bij te sturen, op een georganiseerde manier en met vereende krachten, hebben we een sterk plan én veel inspirerende mensen nodig.”

Hoe waren de eerste reacties tot dusver?
“Goed. Al ervaart de doorsnee toeschouwer ‘2050’ niet altijd als een ontspannende film. Zelf vind ik het een mooie mix van ontspanning, wetenschap, avontuur, cultuur en geschiedenis. Feit is dat de film de kijker niet onberoerd laat, wat ook de bedoeling was.”

En nu? Op naar alweer een ander spraakmakend project?
“Ik heb bewust gekozen voor een sabbatperiode. Voor wat rust en ontspanning. Er komt wel weer een nieuw verhaal op mijn pad.”

Ontspanning? Bedoel je daarmee jouw deelname aan het Herenthoutse carnaval?
(lacht) “De timing zat mee, dus heb ik uitzonderlijk nog eens kunnen meelopen in de ‘Huirtuitse’ stoet, samen met de oud-leiders van de Chiro, met wie ik tijdens mijn jeugdjaren ettelijke zondagnamiddagen heb doorgebracht. Mijn oude vrienden terugzien en samen stoet kunnen doen, dat heeft me deugd gedaan.”

MEER INFO
‘2050’ loopt momenteel in alle filmzalen.

Foto’s: Kristof Van Den Bergh