De Kempense Katrien is al twee jaar op missie in Oeganda

Vertel eens, Katrien, hoe ben je in Oeganda terechtgekomen?
Katrien Gielis: “Goh, waar zal ik beginnen? Op mijn achttiende ben ik Handelsingenieur gaan studeren. Ik wist nog niet goed waar ik naartoe wilde in mijn professionele leven en ik liet me vertellen dat je met die opleiding nog alle kanten op kon. Dat was niet gelogen: na een carrière in de bankenwereld, het onderwijs en meer dan 10 jaar bij de Vlaamse overheid, werk ik nu voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Dit is mijn derde langere missie. Eerder woonde ik een jaar in Senegal en bijna twee jaar in Tanzania. Ik heb ook een pedagogisch diploma en in 2011 deed ik voor het eerst vrijwilligerswerk als zorgleerkracht in een schooltje in Kenia. Een duurzaam project, goed ingebed in de lokale gemeenschap, geleid door een zeer bevlogen Belgische ex-leerkracht en een goed opgeleid lokaal team. Die ervaring gaf me zo veel voldoening en levensvreugde, dat ik me afvroeg of ik ook professioneel die weg kon inslaan. Ik keerde nog een aantal keren terug, volgde intussen cursussen, informeerde me goed en solliciteerde vervolgens voor de functie van financieel verantwoordelijke bij Enabel. Voor ik het wist was ik in Senegal mutualiteiten aan het oprichten.”

Wat houdt je job in Oeganda precies in?
“Kort gezegd waak ik erover dat de fondsen voor ontwikkelingssamenwerking op een correcte en zo efficiënt mogelijke manier besteed worden. Ik volg momenteel een zevental projecten op rond onderwijs — technisch onderwijs, teacher training,… — en gezondheidszorg. Twee thema’s waar België veel expertise in heeft. We proberen om zoveel mogelijk met lokale partners samen te werken, want er is ook veel lokale expertise. We geven subsidies aan lokale NGO’s en technische scholen die expert zijn in een thema en begeleiden hen in de technische en financiële uitvoering ervan. We contracteren lokale bouwfirma’s om scholen en ziekenhuizen te bouwen en adviseren bijvoorbeeld in technieken rond duurzaam bouwen en onderhoudsprogramma’s. Enkel in coördinerende functies zien we nog een aantal expats.”

Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft in Oeganda 37,7% van de bevolking onder de armoedegrens. Dat is ontzettend veel. Mensen die dit lezen en willen helpen: hoe kunnen die dat volgens jou het best doen?
“Wie Oeganda wil steunen, raad ik aan om op vakantie te komen. Het kost misschien veel geld, maar zo steun je de lokale economie en het toerisme, terwijl je zelf aan het genieten bent. Na twee jaren pandemie en een recente ebola-uitbraak, kan het land de toeristen wel gebruiken. Bovendien worden ze hier echt in de watten gelegd.”

Hoe ervaar jij het leven in Oeganda?
“Ik woon in de hoofdstad van Oeganda, Kampala. Een wereldstad waar alles te vinden is. Het verkeer is heel hectisch: duizenden brommertjes fungeren als mototaxi en ze lappen alle verkeersregels aan hun laars. Wandelen in Kampala is niet aan te raden en ook de smog is een groot probleem. Ik woon gelukkig op één van de heuvels van de stad, veilig boven de smog. Ik vond een tweeslaapkamerappartement in een kleine compound, maar je zal me zelden binnen vinden. Op mijn overdekt terras heb ik uitzicht op een prachtige tropische tuin met mangoboom, avocadoboom, jackfruit, prachtige bloemen en exotische vogels. Goeie oordopjes zijn in Kampala trouwens geen overbodige luxe. De stad telt heel veel clubs met dj’s en er wordt vaak in openlucht gefeest zodat de hele buurt kan meegenieten. Er heerst ook een heuse bouwwoede. Overal in de stad beginnen bouwfirma’s al heel vroeg met hameren en boren. En in het weekend bouwen ze lustig door. Om gek van te worden.”

Wat doe jij in de weekends?
“Ik werk tamelijk veel, ook in het weekend. Op maandag- en woensdagavond en op zaterdagmorgen volg ik met een aantal buren en vrienden boksles in onze tuin. Best pittig. Op zondagvoormiddag doe ik aan yoga. Verder gaan we geregeld naar een biomarktje. En ik zit graag met een boek in de tuin. Tijdens lange weekends doen we weleens een trip. Dan huren we een auto met chauffeur en reizen we het land rond. Als ‘resident’ in Oeganda zijn de inkomprijzen van de nationale parken lager voor ons dan voor toeristen. Vorig jaar met kerst ben ik met een collega naar Semliki National Parc geweest waar we voor een ongelooflijk goedkope prijs in een luxueuze lodge logeerden. Wat bleek: de rebellen in Congo zaten op 60 kilometer en dus kreeg dit gebied negatief reisadvies. Wat niet weet, niet deert zeker? Wij hebben er genoten en geen geweerschoten gehoord. Ik ben ook nog steeds gefascineerd door wilde dieren. Heel vroeg opstaan en in een open jeep de horizon afspeuren. Zalig! Hoogtepunt in Oeganda was een bezoek aan de gorilla’s, die je tot op een zevental meter mag benaderen. Dat stond al lang op mijn bucketlist, dus toen ik hoorde dat ik naar Oeganda zou verhuizen, was ik in de wolken.”

Was het moeilijk aanpassen in Kampala?
“Eigenlijk niet. Het is mijn derde missie, dus ik wist al wel hoe ik het moest aanpakken. Het belangrijkste bij aankomst is om zo snel mogelijk een goeie woonst te vinden en er een thuis van te maken. Ik arriveerde net nadat de luchthaven terug opende na Covid. Veel expats waren daardoor vertrokken, dus ik had veel keuze. Ik vond een tof gemeubeld appartementje op één van de heuvels, op ongeveer tien minuten van het kantoor. Dat is overigens geen overbodige luxe, want aan thuiswerk doen we hier niet. Ik ga elke dag naar kantoor om mijn 33-koppig Oegandees team te coachen. En als ik thuis ben, dan doe ik wat ik in België ook doe: koken, wassen, winkelen, administratie,…”

Was het makkelijk om te integreren?
“Dat ging vrij makkelijk, ja. Ik leef hier vrij westers, dus veel aanpassing had ik niet nodig. Op mijn vorige bestemmingen was het lastiger. Ik heb slechts een handvol Oegandese vrienden, maar heel wat internationale vrienden. Weet je, als expat heb je je familie en vrienden thuis niet en ben je op elkaar aangewezen. Dat schept meteen een band en maakt het makkelijk om gelijkgezinde mensen te vinden voor een etentje of een uitstap. Het nadeel is dat expats komen en gaan. Wanneer leuke mensen weer vertrekken, dan kan de moed je in de schoenen zakken.”

Op welk vlak scoort Oeganda beter dan België?
“Transport is in Kampala nooit een probleem. Je kan hier echt alles laten leveren met een bodaboda, een mototaxi. Niet alleen groenten en fruit of afhaalmaaltijden, maar evengoed een ijskast. Ik heb geen auto en bewonder mensen die zich in het hectisch verkeer begeven, maar met Uber en een boda geraak ik overal. Hoewel het hier ook vaak regent, is het weer hier veel beter. Die regen is nodig, want anders was de natuur zo mooi niet. Toch is de klimaatverandering hier ook voelbaar: het waterpeil rond het Victoriameer en de Nijl is de laatste jaren heel erg gestegen. En regelmatig passeert er een storm om u tegen te zeggen. Alsof de wereld vergaat. Dan kruip ik het liefst met mijn oordoppen in onder de dekens. Zo hevig!”

Is Oeganda een veilig land?
“Ja en nee. In het donker buitenkomen, dat kan hier bijvoorbeeld niet. Dat belemmert me wel. Op politiek vlak is Oeganda vrij stabiel, maar in verkiezingstijd moesten we twee weken binnenblijven. Internet werd afgesloten om politieke ophitsing te vermijden. Het reed hier toen vol zware legertanks. Ik heb van die gelegenheid gebruik gemaakt toen om het dikke boek ‘Congo’ van David Van Reybroeck uit te lezen. Dat ging al jaren overal mee naartoe. Er het beste van maken, dat kunnen ze hier goed en ikzelf intussen ook. Facebook is trouwens verboden, maar via een VPN-verbinding kan ik er toch op.”

Wat weten we nog niet over Oeganda dat wij absoluut moeten weten?
“Onbekend is onbemind. Je kan hier niet alleen safari’s doen, maar ook hoge bergen beklimmen, raften op de Nijl, bungee springen, mountainbiken. Voor elk wat wils. Oeganda is ook heel gastvrij voor vluchtelingen uit de buurlanden Congo en Soedan. De arme Oegandese bevolking is er trots op dat ze toch vluchtelingen opvangen. Tijdens het bewind van Idi Amin moesten veel Oegandezen zelf vluchten en ze zijn dat niet vergeten.”

Zijn mensen in Oeganda doorgaans gelovig?
“Absoluut. De meesten zijn heel gelovig en, hoewel ik dat zelf niet ben, respecteer ik dat. Geloof geeft mensen hier hoop en velen van hen hebben dat nodig. De kerkgemeenschap staat vaak garant voor sociale cohesie. Als mensen verhuizen, dan vinden ze aansluiting in de nieuwe buurt via hun kerk of moskee.”

Zijn er dingen die je mist?
“Ik heb weleens het gevoel dat ik veel gemist heb. Ik heb mijn neefjes en nichtje te weinig zien opgroeien en heb te weinig leuke dingen met hen kunnen doen. Het zijn intussen tieners en voor hen ben ik de tante uit Oeganda die soms op bezoek komt. Materieel mis ik heel weinig. In Kampala kan je echt alles vinden. Er is zelfs een Belgian shop met Lotus speculoos en heel wat producten van het merk Boni, dat hier als chique merk door het leven gaat. Ook in de Carrefour vind je geregeld producten met Belgisch opschrift. Wat ik wel mis, is naar de bibliotheek gaan. Ook de weekendgazet — ik kocht er soms twee — of de festivals, een fietstochtje. En frisse lucht, want de luchtkwaliteit in Kampala is een pak slechter dan thuis.”

Hoe lang plan je daar te blijven?
“Mijn huidige contract loopt eind maart af. Dan is het afwachten, want ik heb de laatste acht jaar altijd tijdelijke contracten gehad. Ik verwacht niet dat ik deze job tot mijn pensioen blijf doen. Het werk is een hele uitdaging en de work-lifebalans is zwaar verstoord. Komt er een interessante aanbieding uit België, dan zie ik me wel terugkeren. Het klinkt misschien een beetje raar, maar ik woon ook heel graag in mijn huis in de Kempen. Ik zou dan wel in een stad willen werken, zodat ik toch nog wat andere culturen en talen kan opsnuiven. Op het Enabel hoofdkwartier in Brussel, bijvoorbeeld. Daar werken heel veel nationaliteiten.”