Katrien De Ruysscher geeft nabestaanden een stem

Katrien De Ruysscher is echter ook actrice. Velen kennen haar als dokter Judith Van Santen in ‘Thuis’, of als Liesbeth Mertens, de ex van Bob Lemmens in de fictiereeks ‘Undercover’. Onderox Magazine peilde naar haar ervaringen bij het maken van ‘Niets gaat over’. Hoe ze in zes afleveringen een beeld scheppen van de kinderen die na de fantastische sneeuwklassen op terugreis waren maar niet meer thuis kwamen. Katrien: “In de reeks hebben we aandacht voor de ouders, de rouwverwerking en het blijvend missen van een kind. Ook hoe zo’n drama een gemeenschap waar iedereen iedereen kent, in twee kan verdelen.”

Maar ik ken jou ook van twintig jaar geleden. Als het rijkeluiskind Ann Shirling dat in de VTM-reeks ‘Veel Geluk, Professor’ de mondaine winteracademie in Zell am See op stelten zet.
Katrien De Ruysscher: “Inderdaad, de verfilming van het bekendste boek van Aster Berkhof, een mooie herinnering. Ik studeerde nog aan het Conservatorium in Brussel toen ik auditie deed voor die rol. Het was meteen een hoofdrol in een grote productie. Door moeilijke jeugdjaren gaf toneelspelen me de mogelijkheid in een andere wereld te vertoeven die ik zelf kon invullen en waar ik gelukkig in was. En de passie was er natuurlijk ook. Ik kon me geen andere opleiding voorstellen.”

Momenteel speel je in ‘Thuis’ de rol van dokter Judith Van Santen. We zagen je onlangs op het scherm in een onderonsje met Peter Vlerick (gespeeld door Geert Hunaerts). Komt er iets moois van?
“Ha, dat zullen veel kijkers denken! Van het moment dat je met iemand iets gaat drinken, volgen er allerlei speculaties over een mogelijke romance. De scenaristen schrijven dergelijke scènes er natuurlijk ook in om de verhaallijnen spannend te houden… Ik doe ‘Thuis’ graag. Het is een toffe ploeg en onlangs zijn er weer jonge acteurs bijgekomen. Je voelt bij hen een grote openheid om er de kneepjes van het vak te leren. En naast ‘Thuis’ is er voor hen nog zoveel meer om te ontdekken.”

Speel je zelf nog in het theater?
“De laatste productie waarin ik meespeelde was ‘Woesten’. Door de pandemie is er helaas veel stilgevallen en heel wat collega’s hebben het nog altijd moeilijk. Zelf kon ik gelukkig terugvallen op ‘Thuis’. Het was op een andere manier werken, met afstand houden en zo maar dat bracht ook een zekere frisheid in de reeks. Bij elke scène moesten we weer bewust nadenken hoe we die zouden spelen.”

In ‘Undercover’ was je in twee reeksen te zien als de ex-vrouw van Bob Lemmens. Wat iedereen wil weten: hoe is het om met Tom Waes op de set te staan?
“Tom is, net als in zijn andere programma’s, all the way. Hij is heel betrokken. Zoekende ook, we zochten samen hoe we het verhaal het best zouden vertellen. Ik had ook nooit het gevoel dat hij een rol speelde, in elke actie bleef je zijn persoonlijkheid herkennen.”

Met de docu-serie ‘Niets gaat over’, verken je weer nieuwe paden. Hoe heb je Eén kunnen overtuigen om die reeks te mogen maken?
“Het was inderdaad mijn persoonlijk idee, door in Lommel-Kolonie te wonen en te voelen hoeveel impact het ongeval er nog altijd heeft. Maar het ging nooit over de kinderen zelf. Toen ik met mijn voorstel kwam om het in een docu-serie over de kinderen te hebben en hoe ze tot op de dag van vandaag zo hard gemist worden, kwam Lieven Van Gils die zijn goede vriend Frank uit de school van Heverlee verloren had met eenzelfde idee. Eén heeft ons toen samengebracht. Het was een puzzel die in elkaar viel.”

Waren alle ouders bereid om over hun verlies te praten?
“We hebben iedereen gecontacteerd en uitgelegd wat onze bedoeling was. Er was gereserveerdheid want veel ouders hadden in 2012 slechte ervaringen met de media. Ze werden toen echt belaagd: en nóg een verhaal over je kind, en nóg een foto. Het hield niet op. Lommel-Kolonie, waar nog nooit een camera was geweest, werd overdonderd en de nabestaanden konden pas maanden na het ongeluk aan hun rouwproces beginnen. Met de tiende herdenking binnenkort zie ik het trouwens zo weer gebeuren. De beelden die we allemaal kennen, zullen op 12 maart in alle journaals opnieuw getoond worden. We hebben veel tijd gestoken om met de ouders en overlevenden te gaan praten over onze aanpak en gaven hen de garantie dat er niets zou opgenomen en uitgezonden worden wat ze zelf niet wilden. Velen gingen mee in ons verhaal. Bij wie het niet wilde, hadden we respect voor hun keuze.”

Welke aspecten hebben jullie aangeraakt?
“We beginnen met een terugkeer naar de sneeuwklassen. Over hoe leuk het daar was en wat voor een toffe klas ze hadden. Janne, die het ongeval overleefde, was zo blij dat ze over haar klas kon vertellen, dat het niet weer moest gaan over het dramatische einde. In een kleine school als ’t Stekske is zo’n klasgroep erg uniek. Ze beginnen samen aan de eerste kleuterklas en in het zesde leerjaar zijn ze nog altijd met dezelfde groep leerlingen. En dan zijn er plots 15 kinderen van de 22 weg, die impact was enorm. In de tweede aflevering vertellen de ouders over de vreselijke en vooral langdurige onzekerheid die ze hadden voor ze wisten of hun kind het overleefd had of niet.”

Komen er nog meer kinderen die het overleefd hebben aan het woord?
“Zeker, en die getuigenissen zijn heel waardevol. Het zijn kinderen die ook met een trauma leven. Na het ongeval konden de kinderen niet meer onbevangen op een speelplaats staan. Vandaag zijn het jongeren die studeren aan de universiteit of al een job hebben. Voor de ouders van de omgekomen kinderen was die confrontatie bijzonder moeilijk. In Lommel-Kolonie is er ook vrij snel een scheiding geslopen tussen ouders die hun kind hadden verloren en ouders die hun kind nog wel hebben. We volgen ook enkele gezinnen om te zien hoe elk er op een andere manier mee omgaat. Er wel of net niet over kunnen praten, als koppel een nieuwe adem moeten zoeken of net dichter naar elkaar toegroeien, broers en zussen die het huis verlaten en terugkomen… Eén van de ouders die de buurtwinkel in Lommel-Kolonie had, heeft die gesloten.”

Wat heb je met het maken van deze reeks geleerd?
“Dat er geen scenario klaarligt als zo’n drama je overkomt. En dat elke manier van rouwen oké is. Er zijn in onze samenleving zoveel clichés zoals: na tien jaar ben je over het ergste verdriet toch wel heen. Maar dat is niet zo. Daarom is de titel zo betekenisvol: ‘Niets gaat over’. Het gemis niet en vooral de liefde niet. Ik ben ook dankbaar dat we het uitgebreid over de kinderen konden hebben. Ze stonden toen als 12-jarigen echt op een keerpunt in hun leven: met het ene been nog in de kindertijd, met het andere klaar om aan hun toekomst te bouwen.”

Ga je nu zelf anders om met je kinderen?
“Ik merk dat mijn man en ik meer tijd voor hen maken. Onze samenleving zit vol afleidingen, hoe vaak zeggen we niet: ‘straks’ of ‘ik ben nog even bezig’. Elke keer als ze ergens naar toe gaan, neem ik bewust afscheid. Ik wil weten wat ik het laatste tegen hen heb gezegd.”

Je bent in Lommel ook begaan met het Parelstrand, een tijdelijk opvangcentrum voor vluchtelingen dat op jouw hulp kan rekenen. Vanwaar dat engagement?
“Dat heb ik van thuis meegekregen, denk ik. Mijn moeder en zus werken allebei in de zorg. Toen Parelstrand de eerste keer opende, waren de meningen in Lommel erg verdeeld en meestal negatief. Ik vond dat zo oneerlijk: mensen die vanuit een crisissituatie hier aankomen en niet eens de kans krijgen om te tonen wie ze zijn. Ik ben hen toen gaan opzoeken en door gesprekken heb ik hen beter leren kennen. Voor mij gaat het erom dat ik hen het gevoel kan geven dat er iemand naar hen luistert en die hen wegwijs maakt in het land waar ze nog niets van kennen. Tegelijk moet ik hen soms wel duidelijk maken dat ik er niet voor kan zorgen dat ze hier kunnen blijven.”

Je woont nu zelf negen jaar in Lommel-Kolonie, na een leven in de stad. Hoe bevalt dit plekje in een uithoek van België je?
“Ik voel dat ik tot rust kom in de prachtige natuur die hier overal is. Dat is echt een cadeau. Een plek zoals de Watering kan me nog elke dag ontroeren. Na mijn verhuis naar Lommel leerde ik het natuurgebied kennen doordat ik meedeed aan een geleide vlinderwandeling. Ook het Glazen Huis in het centrum vind ik fantastisch. De rijke geschiedenis van de zandwinning in deze regio was voor mij echt een ontdekking. Lommel-Kolonie is alleszins een prachtige plek om te wonen en na het maken van de docu-serie zijn de mensen hier nog meer in mijn hart gaan zitten.”

MEER INFO
De docu-serie van zes afleveringen ‘Niets gaat over’ is elke woensdag te volgen op één, telkens om 20.40 uur. Alle afleveringen kan je herbekijken op www.vrt.be/vrtnu.