Het circusleven van Kimi Hartmann

Had jij dat als kind ook? De hoge verwachting die je koesterde als rond de lantaarnpalen in het dorp kleurrijke pancartes de komst van het circus aankondigden. Maar als ik dan op woensdagmiddag in de tent zat, bekroop me een gevoel van angst. Wat als de artieste uit haar trapeze tuimelt? Wat als het paard in de piste plots uitbreekt? Wat als de clown begint te huilen? Ik zat er meer met mijn ogen dicht dan open. Kimi Hartmann knikt: “Ik snap het, tijdens een voorstelling houden we ook rekening met de reacties van het publiek.
De spanning bouwen we op door onze act te beginnen met de gemakkelijke trucs. Hoe dichter bij het einde, hoe moeilijker ze worden. Maar even goed blijft het publiek stil bij een moeilijke act en roepen ze ‘oei’ en ‘oh’ als ik iets doe dat redelijk gemakkelijk is. Maar alles wat ze zien, is echt. Gebaseerd op kracht, evenwicht en lenigheid. Ik heb geen magneten
onder mijn schoenen als ik hoog in de tent over die koord loop.”

Hoe ben je in het circus terechtgekomen?
Kimi Hartmann: “Heel simpel, ik ben er geboren. Mijn grootouders kwamen uit Frankfurt en hadden circus Picolini waar ook mijn ouders meespeelden. Ik ben dus de derde generatie van een circusfamilie. We trokken van de éne plek naar de andere, elke week waren we ergens anders. Het langste dat ik in één stad gewoond heb, is drie maanden. Uiteindelijk heeft de liefde me naar Lille gebracht. Het is voor het eerst dat ik in een echt huis woon waar ik tussen de voorstellingen naartoe kan. Mijn dochtertje Adanya is zes en gaat gewoon in Lille naar school. Dat is iets wat ik nooit heb gekend.”

Hoe ging dat dan bij jou, als je elke week ergens anders woonde?
“Ik ben maar tot mijn twaalf jaar naar school geweest, waarvan de laatste drie jaar in België. Na het lager onderwijs was er gewoon geen optie voor een middelbare school. Een internaat was te duur en we bleven ook liever bij onze ouders. Er is inderdaad leerplicht maar vanuit de overheid is er voor circusfamilies weinig of geen interesse. Het is triest om te zeggen maar zolang ministers geen oplossing hebben voor het probleem, komen ze je ook niet op je leerplicht wijzen. Want dan zouden ze moeten antwoorden op onze vraag hoe we onderwijs dan wel moeten organiseren.”

Ging je dan ook niet naar een circusschool om je acts op de trapeze en de koord te leren?
“Ik ben twee jaar elke dinsdag- en donderdagavond naar de circusschool in Leuven geweest maar het meeste leerde ik toch al doende. Trapeze had vanaf het begin mijn voorkeur. Later is daar koorddansen bijgekomen. Ik ging vaak naar optredens kijken, probeerde de acts te onthouden om er later mijn eigen ding van te maken. Toen ik 22 was, ben ik van Picolini overgestapt naar Circus Ronaldo en vandaag – of als het weer mag tenminste – speel ik mee in hun voorstelling ‘Swing’.”

Waarom verliet je het circus dat je grootouders hadden opgericht?
“Er is in de circusvoorstellingen toch wel een evolutie geweest. Picolini richt zich vooral op kinderen. Ze trekken dan naar een school om er de kinderen enkele acts te leren en maken dan samen met hen een voorstelling. Circus Ronaldo leunt meer aan bij theater. Onze voorstellingen zijn geen losse acts achter elkaar maar elke artiest brengt een deel van een groot verhaal. In ‘Swing’ ben ik een vrouw die erg onzeker is over zichzelf maar naarmate het verhaal vordert steeds meer zelfvertrouwen krijgt.”

Is de clown dan helemaal uit het circus verdwenen?
“Zeker niet, bij ons speelt clown Corneel nog een grote rol. Hij is de rode draad in de voorstelling en neemt het publiek mee van de ene emotie naar de andere. Maar hij heeft niet meer die oranje haren, rode neus en te grote schoenen. In Circus Ronaldo zijn de kleuren wat zachter geworden. Vroeger stonden we inderdaad allemaal in glitterpakjes en als ik eerlijk ben, ik vond dat best fijn. Maar een echt verhaal brengen waar de kleren ook veel vertellen, is ook boeiend.”

Je oefent je acts nu in een theaterzaal maar je koord is amper een halve meter hoog gespannen. Hoe maak je dan de overstap naar twee meter hoogte in de tent?
“Ik ben nu vooral bezig met nieuwe trucjes te oefenen, dat kan je niet op grote hoogte. Eenmaal ik ze in de vingers – of beter in de voeten – heb, moet ik alleen nog de angst overwinnen. In de circustent is de koord vastgemaakt aan de masten. Er is geen vangnet, dus als het misloopt, val ik op de houten vloer. Gelukkig, want vroeger waren dat de stenen van het marktplein waar we stonden opgesteld. Zolang het mooi weer was, oefende ik in de bossen van Lille waar ik de koord tussen twee bomen kon spannen. Ik ben heel blij met het aanbod van de Warande om hier te mogen oefenen.”

Je leeft nu al driekwart jaar zonder voorstellingen. Wat mis je het meest?
“Het circusleven zelf. Elke week op een andere plek zijn en dat ontdekkingsgevoel van het zoeken waar de bakker en de apotheek zijn. We trekken rond in onze woonwagens. Voor Circus Ronaldo zijn er dat zeven. We hebben het nodige comfort maar uiteraard geen luxe. Dat hoeft ook niet, de kameraadschap tussen de families maakt veel goed. Na de voorstelling blijven we regelmatig bij elkaar om samen te eten. Maar het gebeurt evengoed dat iedereen naar zijn eigen woonwagen trekt. Het werk is dan ook gedaan hé. Mijn partner en dochtertje komen tijdens de weekends. Adanya doet al mee met acrobatie maar ik laat haar de vrije keuze als ze later van het circus haar beroep wil maken.”

Kom je met Circus Ronaldo ook in andere landen?
“Zeker, we spelen vaak in Frankrijk en Spanje. Barcelona blijft mijn absolute favoriet. Ik vind het ook wel prettig om te kunnen zeggen dat ik in Nieuw-Zeeland heb mogen spelen. Als we niet op tournee zijn, staan onze wagens in loodsen in Duffel en Koningshooikt, waar we ook onze voorstelling instuderen. Dat begint met ideeën verzamelen, soms is een detail of een sfeer al voldoende om de richting van een voorstelling te bepalen. We oefenen in de loods, tot het magische moment komt dat we zeggen: nu hebben we de tent nodig. Circus Ronaldo richt zich met theater ook op een volwassen publiek. Dat is een algemene evolutie in het circus. Vroeger zetten de ouders hun kinderen af aan de tent, nu komen ze mee kijken.”

Aan welke voorstelling heb je mooie herinneringen?
“Zonder twijfel: ‘Circenses’. De tent werd in het midden verdeeld door een doek. Het ene deel van het publiek keek naar de voorstelling, het andere zag wat er achter de schermen gebeurde en in de pauze wisselden ze van plaats. Voor de artiesten was dat vermoeiend want je moest de hele voorstelling alert blijven én bovendien moesten de beide kanten synchroon verlopen. Het was constant luisteren naar de andere kant om te weten hoeveel tijd je nog had om je act te doen.”

Welke act zou je nog graag leren in de toekomst?
“Het verticale touw. Het is een heel oude act die je niet vaak meer ziet maar ik vind ‘m heel mooi. Ik moet dan tot zeven meter hoog klimmen en boven in een lus gaan hangen. Beneden zwaait iemand het touw rond zodat ik ingewikkelde bewegingen kan maken. Ik ben al volop aan het oefenen. Hopelijk is die rare coronatijd binnenkort voorbij en kan ik de act voor een publiek brengen.”

Ik kom graag kijken, maar… met mijn ogen dicht!

MEER INFO
www.circusronaldo.be, als het weer mag, worden de data van Swing bekendgemaakt.