Speelgoed uit vervlogen koffers

Gellof Hartogs (64) – Loffie voor de vrienden – startte met zijn speelgoedverzameling toen hij twintig jaar oud was. “Mijn vader was een paardenliefhebber en handelaar. Hij had een aantal hobbelpaardjes die ik als kind best leuk vond. Ik denk dat daar de kiem ligt van mijn interesse voor speelgoed dat niet alleen spannend maar ook gewoon mooi is. Toen ik te oud werd om te spelen, had ik op mijn kamer al heel wat van die blikken poppetjes, dieren en autootjes waarmee je iets kon doen. Ik hield van de mooie vormen, het kleurenpalet en de verwondering van wat een opwindveer in beweging zet. Op mijn twintigste kreeg het de allures van een echte verzameling. Ik begon naar rommelmarkten en ruilbeurzen te rijden, soms tweehonderd kilometer ver. Later kwamen er de online veilingen bij. Maar dat is minder leuk verzamelen want je hebt geen ‘gelukjes’ meer. Iedereen kan op die computerknop drukken en lezen hoeveel een stuk speelgoed waard is. Of mijn speelgoed veel waarde heeft? Natuurlijk zitten er best prijzige stukken tussen maar ik koop eerder op gevoel. Inmiddels weet ik wel wat af van speelgoed, dat is ook logisch na veertig jaar. Je gaat meer letten op merken, originele stukken en je wordt uiteraard kritischer. Ook het bijhorende doosje is voor verzamelaars belangrijk. Maar ik blijf wel naar speelgoed kijken als een kind. Het is de meest zuivere manier van mens zijn en dat wil ik niet kwijt.”

1.200 STUKS ANTIEK SPEELGOED
In het museum weet ik niet waar eerst te kijken. In de vitrinekasten pronken tientallen blikken auto’s netjes op een rij. “Deze Citroën Martin is 130 jaar oud”, legt Loffie uit. “Ik heb iets met mooie auto’s en vrachtwagens. In Amerika heb ik al enkele prachtexemplaren kunnen bemachtigen. Maar evengoed ben ik blij met een poppetje uit de jaren zestig. Ook Japan heeft prachtig speelgoed.” Verderop zijn enkele zeldzame vliegtuigen van Joustra (Frankrijk) en Tippco (Duitsland) uitgestald. Trapauto’s en hobbelpaarden ontbreken evenmin. Maar mijn aandacht gaat naar de kast met brommertjes. Zou tussen de tientallen motorfietsen ook het brommertje staan dat ik vroeger op de kermis steevast koos als ik genoeg eendjes had gevist? Zo’n knalrood blikken exemplaar met een grappig mannetje erop. Met een sleuteltje kon je de veer opwinden en dan ging ie rondjes draaien. Tot je de sleutel één slag te ver draaide, dan was het uit met de pret. Loffie lacht, maar neen, dat kermisbrommertje zit niet in de collectie. Wel haalt hij enkele unieke exemplaren uit de kast “Van het Duitse merk Schuco. Ze draaien niet alleen rondjes, ze gaan ook onderuit en krabbelen weer recht. Of de motorrijder stapt even af. En het is degelijk gemaakt. Dergelijk speelgoed herstellen is trouwens echt specialistenwerk. Eerlijk gezegd ben ik daar te nerveus voor. Ik hou het bij schoonmaken en wat olie indruppelen om de veertjes soepel te houden.”

VERBAASDE KINDEROGEN
De eerste bezoekers komen binnen. Milan en Tiebe wonen in Meersel-Dreef en komen samen met hun grootouders een kijkje nemen naar de nieuwste aanwinst van het dorp. Wat onwennig lopen ze langs de vitrinekasten en ik zie hen denken: ‘Wat is er nu bijzonder aan een blikken auto, een meisje op een driewieler of een ventje dat een ijskar duwt? Maar dat is buiten Loffie gerekend. Van de oude biljarttafel uit het café heeft hij een demonstratieplatform gemaakt. Hij start de sirenes van een politieauto en een rode sportwagen opent automatisch de motorkap als hij ergens tegenaan gaat. Intussen roetsjt een snelheidsduivel over de racebaan en trapt het poppenmeisje op de driewieler vrolijk haar beentjes rond. Het zijn niet alleen Milan en Tiebe die nu beginnen te glunderen. Ook Loffie is weer even kind. “In het museum is het niet de bedoeling dat kinderen zelf aan de slag gaan, daarvoor zijn de opwindsystemen van het speelgoed te fragiel. Maar ik toon met veel plezier wat zo’n speelgoed dat honderd jaar geleden werd gemaakt allemaal kan. En reken maar dat het de opa’s en oma’s ook eventjes doet terugkeren naar hun kindertijd.”

DE RUITENTIKKERS
Het valt me op dat in de collectie vooral speelgoed voor jongens zit. Er zijn toch ook mooie poppen, met ogen die slaap-kindje-slaap doen en lange haren waar je als klein meisje uren zoet mee was? “Je hebt gelijk, ik heb weinig meisjesspeelgoed. Maar ik heb wel twee heel bijzondere poppen. In Nederland noemen we hen ‘ruitentikkers’. Vooral in de sinterklaasperiode zag je die vaak bij de bakker of de slager. De sinterklaaspop stond dan dicht bij de deur en als je hem in beweging zette, tikte hij met de obligate ring aan zijn vinger elke keer tegen het raam. Zo lokte hij de klanten naar binnen.” In het museum staan een laarzenpoetser en een suikerverkopertje uitgestald. “Ze zijn gemaakt van papier-maché en zo’n honderd jaar oud”, vertelt Loffie. “Als ik ze op hun maximum zou opwinden, blijven ze een volledige dag in beweging.”

WAT NOG IN DE SPEELGOEDKOFFER ZIT
Het voormalige café is te klein om al het speelgoed uit de verzameling van Loffie tentoon te stellen. Zo is er nog een collectie van honderd hobbel-, schommel- en kermispaarden die hij in de opslag houdt. “Het heeft lang geduurd vooraleer ik beslist had met welk deel van de collectie ik het museum zou beginnen”, zegt Loffie. “Ik hoop twee keer per jaar de opstelling te veranderen maar enkele stukken zullen nooit verdwijnen”. Loffie neemt een hobbelpaard erbij. “Van dit paard zei ik als kind al dat ik het nooit zou weggooien. Ik zie het vandaag als het eerste stuk van mijn verzameling. Of ik nog naar iets op zoek ben? Ik denk dat je met een verzameling nooit helemaal klaar bent. Als je van een autoserie die negen modellen telt er acht hebt, dan ga je toch op zoek naar die negende die nog ontbreekt. Maar verder reken ik op mijn buikgevoel. Of het echt oud of zeldzaam is, speelt niet de grootste rol. Ik moet het vooral mooi vinden.”

SPEELGOED VOOR IEDEREEN
Loffie startte zijn speelgoedmuseum niet om het grote geld te verdienen en ook de tijd van dag en nacht werken is voorbij. De toegangsprijs is bewust laag gehouden en je krijgt er nog een drankje bovenop. Bij de inrichting dacht hij ook aan de kunstenares die naast de deur woont. “Anja Bastiaansen heeft de gevels van het museum van een leuke tekening voorzien. Zij heeft wat ik in mijn hoofd had in één keer op de muur gezet. Vooral de octopus op de voorgevel vind ik schitterend. In elke tentakel houdt hij een speelgoedje vast dat ook echt in het museum te zien is. Ik wil me met dit speelgoedmuseum vooral amuseren en de bezoekers een blij moment bezorgen. Toen ik daarnet die glunderende gezichtjes van Milan en Tibe zag en hoe de grootvader de politieauto herkende uit zijn kinderjaren, dan voel ik mij geslaagd in de doelstelling van dit museum.”

MEER INFO
Loffie’s Speelgoedmuseum, Dreef 96 in Meersel-Dreef.
Toegang: 3 euro.
www.loffies-speelgoedmuseum.be