Monumenten van Stilte - Ongezien

Ze zijn er al eeuwen en in 1841 werden kerkenpaadjes voor het eerst officieel opgenomen in de Atlas der Buurtwegen. Dat betekende dat ze openbaar zijn en door iedereen mogen gebruikt worden, ook al werden ze later soms toegevoegd aan private eigendom. Die wetenschap sterkt me dat ik me niet op verboden terrein bevind als ik in het centrum van Arendonk ongezien tussen schuttingen en tuinmuren verdwijn. Smal zijn de paadjes wel, maximum twee meter breed. Dat was trouwens een voorwaarde om in de Atlas de vermelding te krijgen van buurtweg, smalspoor of sentier. In de praktijk dienden ze vooral als snelle verbinding naar de kerk. In het licht van die geschiedenis zie ik hier al vrouwen in hun ruisende zwarte kapmantels zich naar de vroegmis spoeden. Boeren rollen er nog op hun gemakske een sigaret, onder elkaar keuvelend over het weer en de slechte prijs van de melk of het graan. Uit de kerktoren beieren de klokken een waarschuwing door de ijle winterlucht. ’t Is tijd! Omgekeerd denk ik aan een oude zwart-wittekening van een priester die bij valavond met zijn misdienaars door de velden trekt om op een afgelegen boerderij een stervende bij te staan. De naam van de kunstenaar weet ik niet meer – hopelijk is het niet Vincent Van Gogh in zijn Borinageperiode – dat sterke beeld vol droefenis ben ik nooit vergeten.

Tijden veranderen. Vandaag dienen de kerkenpaadjes vooral om de verse pistolets van de bakker vijf minuten vroeger op je ontbijttafel te krijgen. De Hufkens kwamen ook in het vizier van de jeugd. Hier kan je ongezien je lief kussen. Wie je betrapt, is er meestal met dezelfde bedoeling. Liefde verandert niet, ook niet in tijden van eenzaamheid of corona. Helaas worden deze verscholen paadjes soms ook een plek waar je je van afval kan ontdoen. Al valt dat in de Hufkens wel mee. Intussen kregen de paadjes officiële straatnamen en zijn ze opgenomen in het lokaal erfgoed van het dorp. De betekenis van Broseshufke en Gorpenshufke ontgaan me maar als ik door het Kosters- of Priorhufke wandel, waan ik me weer in het oude katholieke dorpscentrum. Brouwer of koster, op hun tuinschuttingen mochten kinderen en jongeren enkele jaren geleden uit de bol gaan met alle kleuren verf. Ik stap langs geometrische nauwkeurigheid van ongetwijfeld een wiskundeknobbel, zie dromen van tropische wouden en een liefdesgedicht met doorgehaalde woorden. Halve liefde, of misschien is de censuurborstel hier langs geweest. Keek er wel iemand op hun vingers toen de jongeren er zo vlijtig aan de slag waren of waren ze voor de buitenwereld toen ongezien? Ik glimlach bij het aandoenlijke volkswagenbusje en de geschilderde gedachte van een kinderfilosoof: difficult roads often lead to beautiful destinations, schrijft hij op een snelweg die een stad induikt. Langs de rand groeien cactussen. Ongezien komt fantasie met alles weg, gelukkig maar.