De wielerterrorist

“Als je in tijden van corona de keuze hebt gemaakt om ongezond te eten, te bingewatchen en niet te bewegen, dan heb je een unieke kans gemist om je leven een nieuwe wending te geven.” Met die tweet kreeg Sven Nys eind april de wind van voren, terwijl hij gewoon de nagel op de kop had getikt. Laat ons die nagel nu maar eens gezellig door de balk heen rammen, want er is een ongemakkelijke waarheid die de voorbije maanden werd verdoezeld. Namelijk: zwaarlijvigen en suikerzieken lopen het grootste risico om door Covid-19  zwaar in de problemen te komen. Professor Geert Meyfroidt zei in Humo dat niet de kranige oudjes, maar de vijftigers en zestigers met een dikke buik zijn spoedafdeling in het Leuvense UZ het ergst belastten. Zij waren het die aan de beademingstoestellen lagen. “En”, voegde hij eraan toe, “die mensen moeten beseffen dat het nu echt tijd is om hun levensstijl te veranderen. Ik zeg hen waar het op staat.” Daarmee is Meyfroidt één van de weinigen. In België durven we amper over vetzucht te spreken. Enkele weken geleden zei Hans-Willems Snoeck, professor in de immunologie, dat er maar één ding is dat je immuniteit kan bevorderen: obesitas vermijden. Dat had de kop boven het artikel moeten zijn, maar de journaliste negeerde de opmerking compleet, en vroeg: “Dus, we moeten hopen op een vaccin?” Zo ver zijn we, dat de strijd tegen obesitas als een no-go-zone wordt beschouwd. Nochtans is zwaarlijvigheid net als Covid-19 een pandemie die de wereld rond gaat. In België kampt de helft van de bevolking met overgewicht. De helft! 1 op 7 is echt obees.

100.000 kinderen zijn nu al te dik. Die cijfers zullen de komende jaren alleen maar oplopen. En ondertussen wordt van iedereen verwacht om stilzwijgend toe te kijken hoe die ramp zich voltrekt. Een medewerker van een ziekenfonds vertelde me dat sommige huisdokters de ‘hopeloze gevallen’ naar hem doorverwijzen, omdat ze hun patiënten zelf niet durven te vertellen dat ze iets aan hun gewicht moeten doen. Die patiënt zou maar eens op zijn teen getrapt moeten zijn, en van dokter willen veranderen. Nee, dan liever ‘Het Grote Wegkijken’. Met Maggie De Block als uithangbord. Dat wij een minister van Volksgezondheid hebben die je zelfs met de beste wil van de wereld niet in een XXL-koersbroek gehesen krijgt en wiens onderkinnen zo weelderig zijn dat je ze spontaan een eilandnaam zou geven, krijg je haast nergens uitgelegd. Tv-maker Kobe Ilsen probeerde het ooit in Japan, het gezondste land ter wereld, door mensen een foto van Maggie te tonen: ze lachten hem vierkant uit. “Is dit verborgen camera?”

‘MIJN EIGEN ZAAK’

Nu, mocht Maggie een krachtig beleid voeren tegen obesitas zou haar eigen lichaamsgewicht minder belangrijk zijn. Helaas klagen zowat alle gezondheidsexperts dat het haar geen (gehakt)bal interesseert. Ze probéért niet eens om onze collectieve Lamme Goedzak-cultuur te keren. De gevolgen zijn ernaar. Gezonde voeding is nog altijd duurder dan ongezonde. In sommige scholen staan nog frisdrankautomaten, hoewel frisdrank de snelste binnenweg naar obesitas is. Als de jarigen op school worden gevierd, gebeurt dat met frieten en hotdogs. Wout Van Aert laat zich doodleuk sponsoren door Redbull, een drank die volgens sommige artsen verboden zou moeten worden voor jongeren. Onze voetbalcompetities heten Jupiler Pro League en Croky Cup. En hoeveel jeugdploegen krijgen na elke match junkfood voorgeschoteld?

Dat mensen zich systematisch zo vol steken dat ze geen stap meer kunnen zetten zonder dat hun benen tegen elkaar slepen, heet hun eigen zaak te zijn. Maar is dat wel zo? Twee jaar geleden interviewde ik gezondheidseconoom Lieven Annemans. Hij zei het volgende: “Voor het eerst in de geschiedenis groeien jonge generaties op met  snacks, frisdrank en veel schermen, waardoor ze ongezonder eten en meer stilzitten. Daardoor stijgt obesitas bij kinderen nog sneller dan bij volwassenen. En dat is heel slecht nieuws voor onze gezondheidszorg. De toestand hoeft niet eens te verergeren. Als het blijft zoals nu, zitten we al met een groot probleem. Obesitas veroorzaakt diabetes, hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker, slaapapneu, artrose en gewrichtsproblemen. In 2013 kostte dat de ziekteverzekering al 1,1 miljard euro per jaar. Tel daarbij nog 2,5 miljard euro aan absenteïsme en je komt aan een jaarlijkse maatschappelijke kost van 3,6 miljard euro. Dat bedrag zal de komende jaren alleen maar stijgen. Als we onze gezondheidszorg willen redden, moeten we in actie schieten, anders komt de solidariteit onder druk.”

Uit studies blijkt dat zwaarlijvigen 15 tot 20 procent meer medische kosten veroorzaken. Kosten waarvoor de hele gemeenschap opdraait. Ook, vooral, de groep mensen die zichzelf wél verzorgt. Stel je voor dat we met z’n allen de verkeersboetes zouden moeten betalen van hardnekkige snelheidsduivels: het kot zou te klein zijn. Maar verstokte rokers of obesen die hun lijf – soms met veel trots – ruïneren, moeten op onze onvoorwaardelijke, stilzwijgende steun kunnen rekenen? “Jamaar, dik zijn zit in mijn genen, meneer.” Dat is erg, maar laat dat vooral geen excuus zijn om te vervallen in gemakzucht. Applaus voor mensen met een maatje meer die hun best doen. Ga zo door. In uw eigen belang. Bart De Wever zei me ooit dat hij zijn job nooit had kunnen volhouden als hij nog altijd zoveel woog als tien jaar geleden. Hij had geen energie meer, leed aan allerlei kwaaltjes en zou volgens zijn dokter met moeite de 50 halen. Eind dit jaar wordt De Wever 50 en hoewel zijn humeur niet spectaculair verbeterd is, blaakt hij van gezondheid.

Daarom: volg de oproep van Sven Nys. Gebruik deze speciale tijden om meer te sporten en gezonder, verser en lekkerder te eten. Leer je kinderen water drinken, reserveer frisdrank, frieten en andere vetzakkerij voor (heel) speciale gelegenheden. Laat de auto wat vaker staan, op weg naar de bakker of het werk. En fiets wat meer. Achteraf voel je je altijd top. Na een lange, zware inspanning kun je zelfs bíjna zoveel eten als je wilt.